AKP, asgari ücrete zam yapamıyor

AKP'nin asgari ücretin 1.300 liraya yükseltilmesi vaadi bir türlü gerçekleşmiyor.

AKP’nin gündemde en çok yer tutan seçim vaatlerinden biri olan asgari ücretin 1.300 liraya yükseltilmesi, Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantılarının başlamasından bu yana yaklaşık 2 hafta geçmesine rağmen halen sonuçlanmadı.

AKP’liler, asgari ücret vaadini yerine getirmek için Pazar günü patronların temsilcileriyle sessiz sedasız bir zirvede bir araya geldiği öğrenildi. Hazine’de yapılan toplantıya patron örgütlerinin başkanları katılırken, hükümetin yeni açıkladığı 2016 yılı eylem planıyla birlikte asgari ücretteki artış için atılabilecek teşvik adımları değerlendirildi. Patronlar, ‘rekabet gücünün’ azalmaması için bu konuda ciddi bir teşvike ihtiyaç duyulacağını belirtirken, ekonomi yönetimi de “Çok seçenekli çalışmalarımız sürüyor” mesajı verdi.

Asgari geçim indirimi formülü

Asgari ücretle ilgili teşvikte asgari geçim indirimi (AGİ) formülü, son günlerde en çok öne çıkan model olduğu söyleniyor. Çocuk ve eşin çalışıp çalışmamasına göre, çalışanların aldığı AGİ tutarı değişiyor. Gelir Vergi Kanunu ise Bakanlar Kurulu’na AGİ tutarlarında artış veya indirim yapma hakkı veriyor. Bu nedenle yasal bir değişiklik yapılmadan AGİ tutarının yükseltilmesi Bakanlar Kurulu kararıyla mümkün gözüküyor. Bu durumda çalışanlara 200 liraya yakın AGİ verilmesi söz konusu olacak. Ancak bürokrasinin, “AGİ’de sistem oturmuş durumda, çocuk ve eş durumuna göre AGİ tutarı farklılaşıyor. Bu sistemi bozmanın sıkıntıları olabilir” kaygısını dile getirdiği öğrenildi. Bakanlar Kurulu’na verilen artış yetkisi oranının, patronların istediği teşvik için yeterli gelip gelmediği de araştırılıyor.

200 lira aile yardımı formülü

Dile getirilen bir diğer formül ise asgari ücrete 200 liralık bir aile yardımı ödenmesi. Böylece asgari ücretli çalışanın işverene maliyeti sınırlı kalacak. Bu yardımın süresi başlangıçta 1 yıl olarak öngörülüyor. Süreç içinde yardımın nasıl ücretlere yansıtılacağı ve kalıcı hale getirileceğine ilişkin bir formül üretilecek. Ancak aile yardımı modelinin, birçok mali çıkmazı beraberinde getireceğine dikkat çekiliyor. Kulislere göre AGİ ile aile yardımını birleştiren formül de çıkabilir.

Prim indirimi formülü

Patronların yükünün azaltılması için ilk gündeme gelen SGK işveren payının düşürülmesi oldu. Çalışanlar için işveren yüzde 15.5 SGK payı ödüyor. Bunun 3 puan indirilmesi önerildi. Eğer 3 puanlık indirim asgari ücretliler için olursa bunun maliyeti yıllık 3 milyar lirayı bulacak. Ancak hükümet buna sıcak bakmıyor. Hükümet tarafından yapılan projeksiyonlarda da, emekli maaşları artışındaki maliyetin asgari ücretin primlerindeki artışla dengelenebileceği bilgisine yer veriliyor. Bu nedenle de işveren payında indirim yapılacaksa bile bunun küçük bir oranda olabileceği tahmin ediliyor.

Para işçiye verilince başlayan enflasyon hesapları

Öte yandan, asgari ücretin arttırılması tartışmalarının bir yandan da enflasyon hesaplarını ortaya çıkarması dikkat çekiyor. Tartışmalarda, Türkiye’deki çok büyük karlılık oranları görmezden gelinip patronların yüklerinden bahsedilirken işçilerin eriyen ücretlerinde kısmi bir iyileşme sağlayacak asgari ücret artışının enflasyonda da artışa neden olacağının ileri sürülmekte gecikilmediği görülüyor.

Patronların “yüklerine” karşılık bir silah olarak kullandıkları anlaşılan fiyatların artması ihtimaline ilişkin hesaplamalarda asgari ücretin 1.300 liraya çıkması ile enflasyonun 1.5 puan artacağı ileri sürülüyor. Maliyetin hükümetle paylaşılması halinde enflasyona 0.8 etki yapması tahmin ediliyor.

Tüm tartışmaların merkezinde olan asgari ücretle ilgili olarak Asgari Ücret Tespit Komisyonu 18 Aralık’ta 3. kez toplanacak.