Tatbikat NATO’ya yeter mi?
NATO’nun “Trident Juncture 2015” adı verilen tatbikatı 21 Ekim’de başladı. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu NATO üyesi ve NATO ile ortaklık antlaşması olan 30 ülkenin katıldığı tatbikatın bitiş tarihi 6 Kasım.
NATO’nun “Trident Juncture 2015” adı verilen tatbikatı 21 Ekim’de başladı. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu NATO üyesi ve NATO ile ortaklık antlaşması olan 30 ülkenin katıldığı tatbikatın bitiş tarihi 6 Kasım. “Krize Müdahale Harekâtı” olarak tarif edilen gövde gösterisinde 36 bin asker, 60 savaş gemisi ve 140 uçak kullanılıyor. Ancak, bu sayı Rusya’nın son iki yılda gerçekleştirdiği ve 100 bin askerle yaptığı tatbikatlardan çok daha küçük.
“Aynı anda çoklu tehditlere karşı hazırlıklı duruma gelinmesi” hedeflenen tatbikat, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki gelişmelerle birlikte, Rusya’nın Suriye’de askeri varlığını sürdürdüğü, Ukrayna seçimlerinin tartışıldığı ve Avrupa’da siyasetin mülteci kriziyle hareketlendiği bir dönemde gerçekleşiyor. İngiltere Savunma Bakanı Michael Fallon, “Eskisinden daha karanlık ve tehlikeli bir dünyada varlığımızı koruyabileceğimizi, tehlikelere karşı koyabileceğimizi göstermek istiyoruz” sözleri ve İngiltere’nin NATO Daimi Temsilcisi Adam Thomson’un “NATO’nun güney bölgeleri için bir stratejiye ihtiyacı var. Irak’tan Kuzey Afrika’ya uzanan bölgelerde istikrarsızlık hâkim. Rusya’ya karşı geniş zamanlı bir tavır belirlemeliyiz” ifadeleri gövde gösterisi iddialarını doğrular nitelikte.
Ukrayna, Suriye, Afganistan ve Mülteciler NATO’nun gündeminde
Tatbikat öncesi Brüksel’de bir araya gelen NATO dışişleri bakanları toplantısında, ek olarak 2016 yılında gerçekleşecek Varşova Zirvesi ve Suriye ile Afganistan’daki son durum ele alındı.
Rusya, Suriye ve Irak’taki askeri faaliyetiyle birlikte, Eylül’deki ateşkesin ardından Doğu Ukrayna’da tansiyonu düşürmüştü. 2 Ekim’de Fransa, Almanya, Rusya ve Ukrayna’nın katıldığı, Normandiya Formatı (*) adıyla anılan Paris toplantısında Doğu Ukrayna’daki bölgelerde gerçekleştirilecek olan seçimlerin ertelenmesine karar verilmiş, ancak Ukrayna hükümetinin bu bölgedeki egemenliği konusunda anlaşmaya varılmamıştı. Bu nedenle NATO’nun doğu kanadındaki Rusya tehdidi sürüyor. Tatbikat öncesinde, 28 dışişleri bakanının NATO askeri gücünü iki katına çıkararak 40 bin olarak belirlemesi, 2014 Eylül ayındaki Galler Zirvesi’nde Rusya’nın doğudaki pozisyonu karşısında NATO’nun acil müdahale kapasitesini arttırma kararını tamamlıyor.
Geçen yıldan bu yana Estonya, Latviya, Litvanya, Polonya, Romanya ve Bulgaristan’da kurulan NATO karargâhlarına Slovakya ve Macaristan da eklenecek.
Öte yandan Rusya’nın Suriye’deki askeri varlığı NATO’nun Doğu Akdeniz’de elini zayıflatıyor. Ekim ayı başında Rusya’nın Türkiye’nin hava sahasını ihlal ettiği iddiaları karşısında Türkiye’ye sözlü destekle yetinen NATO, sınırdaki varlığını güçlendirmek veya Ankara’nın talebine rağmen kaldırdığı Patriot füze rampalarını yeniden yerleştirmek konusunda sessizliğini sürdürüyor.
NATO’nun göç ve mülteci krizinde herhangi bir adım atıp atmayacağı belirsiz. Ancak, AB veya diğer ülkelerden resmi bir çağrı olmasa da kuruluşun Acil Sivil Planlama Komitesi’nin varlığını işaret ederek düşünce kuruluşları üzerinden çağrılar dillendirilmeye başlıyor.
NATO dışişleri bakanlarının gündeminde olan bir diğer başlık ise Afganistan. Kunduz’un Taliban tarafından yeniden ele geçirilmesi karşısında NATO’nun ülkedeki varlığının niteliği konusunda karar vermesi gereken bakanların gündeminde, 2016’daki Varşova Zirvesi hazırlıkları kapsamında doğudaki yönelimleri, Suriye’deki savaşın geldiği durum karşısında güneyde alacakları pozisyon ile büyüyen göç ve iltica dalgası karşısında NATO’nun rolüne ilişkin değerlendirmeler bulunuyor. Ancak bütün bunlarla birlikte, önümüzdeki dönem ABD liderliğinin NATO’nun yönelimleri konusunda belirleyici olacağı biliniyor.
(*) Doğu Ukrayna konusunda müzakere yürüten, Almanya, Rusya, Ukrayna ve Fransa’nın temsilcilerinden oluşan grup. Adını, ilk kez Normandiya Çıkarması’nın 70. Yıldönümü vesilesiyle 6 Haziran 2016’da bir araya geldiği Normandiya’dan alıyor.
