Kanlı Pazar (Rusça: Кровавое воскресенье), 22 Ocak 1905’te (eski Rus takvimine göre 9 Ocak) Petersburg’da işçilerin Çar II. Nikolay’a bir dilekçe sunmak üzere Kışlık Saray’a doğru sakin ve barışçıl bir yürüyüşe geçmeleri üzerine çarın askerleri tarafından bu barışçı yürüyüşe katılan silahsız yaklaşık 100.000 işçiye toplu tüfekli acımasızca açılan ateş sonucu 1000’den fazla ölü, 2000’den fazla yaralı ile sonuçlanan tarihi olay. Bu yürüyüşü Papaz Gapon adında bir Ohranka ajanı örgütlemişti. Eylemciler iş gününün 8 saate indirilmesini, asgari ücretin daha adil olmasını ve fazla mesainin kaldırılmasını istemekteydi.
1904 yılında Bolşevikler komitesi Joseph Stalin’in de katkılarıyla Bakü’de büyük ve iyi örgütlenmiş bir grevi yönetti. Grev başarıyla sonuçlandı ve petrol işçileriyle sanayicileri arasında Rus işçi sınıfı tarihinde, ilk olarak, bir toplu sözleşme imzalandı. Bu grev Rusya’nın çeşitli bölgelerinde işçi eylemlerini hızlandırdı. Bu gösterilerden korkan çarlık yönetimi, işçilerin aralarına ajanlar sokmayı başardı. Bu amaçla Ohranka ajanı olan Gapon adlı bir papazı Rus Fabrika İşçileri adında bir örgüt kurmakla görevlendirdi. Gapon zamanla bu -patron sendikasında- sözü geçen bir konuma da yükseldi. Ocak ayının başlarında Petrograd’da maden işçileri 4 günlük bir greve gittiler. Papaz Gabin bu grevi Çar II. Nikolay lehine önemli bir eyleme dönüştürmeye karar verdi ve Çar’a 21 Ocak 1905 de şu mektubu gönderdi;
“Efendim! Siz bakanlara inanmayınız. Onlar devletin hakiki durumunu göstermeyerek sizi aldatıyorlar. Halk size inanıyor. Yarın saat ikide Kış Sarayı önünde dileklerini size arz etmeye karar verdiler… Hiçbir şeyden korkmayınız. Halkın karşısına çıkarak masum dilekçelerini kabul ediniz. İşçilerin ve arkadaşlarımın temsilcisi olarak ben, şahsınıza dokunulmayacağı hakkında teminat veriyorum. Gabon”
Böylece 22 Ocak günü işçiler Çar’a isteklerini arzedecek, Çar da bu istekleri olumlu karşılayarak işçi hareketlerini yatıştıracaktı. Kalabalık ellerinde Çar’ın portreleri, Gabon da elinde Çar’a sunulacak ve çalışma saatlerinin 8 saat olması, fazla mesai olmaması, asgari günlük ücretin 1 ruble olması istenen dilekçe olduğu halde, ilahiler okuyup “Tanrı Çar’ı korusun” diye bağırarak saraya yürümeye başladılar.
Ama aniden askerler tarafından kalabalığın üstüne ateş açılmaya başlandı. Bu olay sonucu çok sayıda kişi öldü ve yaralandı ve bu olay Kanlı Pazar olarak adlandırıldı. Gapon’un Rus gizli servisi Ohranka ajanı bir provakatör olduğu anlaşılınca arkadaşı Pinhas Rutherbeng tarafından öldürüldü. Savaşın bir diğer sebebi de Rus-Japon Savaşında çarlık ordularının ağır bir hezimete uğramasından doğan huzursuzluk ve ekonomik sıkıntılardır. Bu sıkıntıların başında birçok işyerinin ve fabrikanın kapanması ve 100.000 kişinin işsiz kalması vardır.
Bu olay tüm Rusya’da büyük tepkilere sebep oldu. Sadece o ay grevlere 450.000 işçi katıldı. Kitleler Kahrolsun zorbalık sloganıyla sokaklara dökülmüştü. Kanlı Pazar, sosyal demokrat partilerin (özellikle işçiler ve köylüler üzerindeki) etkinliği arttırdı ve Çarın Dumayı toplayarak 1905 Devrimi’ne yol açan olayların adeta bir kıvılcımı oldu.
1905 Rus Devrimi, Rusya İmparatorluğu çapında geniş yankı bulan kitlesel siyasi eylemlerdir. 1905 Moskova Ayaklanması örneğinde olduğu gibi, bazı eylemler doğrudan hükümeti hedef almıştır. Saldırılar, işçi grevleri, köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar şeklinde gelişmiştir. Olaylar sonucunda anayasal monarşiye geçiş yapılmış ve Çarlık Duması kurulmuş, çok partili seçimler yapılmış, 1906 Anayasası meydana getirilmiştir. Ancak Çarlık rejiminin yıkılması ve bazı bölgelerdeki bağımsızlık yönünde yapılan silahlı ayaklanma girişimleri başarısız olmuş ve bastırılmıştır.
