Andromeda Galaksisi yıldız çevrelerinden gelen gazları yutuyor

Andromeda Galaksisi’nde 40 adet karadelik ve nötron yıldızının Andromeda’nın yıldız çevrelerinden gelen gazları yuttuğunu belirlendi.

Bilim insanları dünyadan 2.5 milyon ışık yılı uzakta bulunan, tıpkı Dünya’nın da içinde bulunduğu Samanyolu Galaksisi gibi spiral bir galaksi olan Andromeda Galaksisi ile ilgili yeni bulgulara ulaşabilmek için Nasa’nın X ışını uzay teleskobu NuSTAR’ı kullanıyor. NASA, NuSTAR uzay teleskobuyla Andromeda Galaksisi’nde yoğun X ışını akışı gözlemleyerek 40 adet karadelik ve nötron yıldızının Andromeda’nın yıldız çevrelerinden gelen gazları yuttuğunu belirledi.

Andromeda Galaksisi nedir?  Andromeda Takımyıldızı’nda bulunan bir sarmal galaksidir. Spitzer Uzay Teleskobundan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2.2 milyon ışık yılıdır (ışık yılı: ışığın 1 yılda aldığı yoldur). 2006 ölçümlerine göre Samanyolu Andromeda’nın kütlesinin ancak ~80%’ine sahiptir. Andromeda’nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya’dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu’na en yakın büyük galaksidir.

Nötron yıldızlarının X ışını ikilileri olarak adlandırılan sistemlerinin, bu yıldızların komşularının yakınlarındaki gazların ısınmasında ve galaksi evriminde anahtar rolü oynadıkları düşünülüyor. X ışını ikilileri kalın gaz ve toz maskeleriyle gizlendikleri için bu yapıların milyonlarca ışık yılı uzaktaki Dünya’nın içinde bulunduğu galaksi olan Samanyolu’ndan görünebilir ışıkla tespit edilmeleri oldukça zor. Ancak NASA’nın üç yaşındaki NuSTAR uzay teleskobu bazı görülmesi zor ikilileri bu engeller olmaksızın gözleyebiliyor. Araştırmacılar, Andromeda’nın Samanyolu’na olan göreli yakınlığının bu araştırmalarda onlara çok yardımcı olduğunu söylüyor.

Nustar uzay teleskobu

NASA’nın Maryland, Greenbelt’teki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Daniel Wik Andromeda ile ilgili şunları söylüyor: Andromeda, X ışını ikililerini başlı başına görebildiğimiz ve detaylar üzerinde kendi galaksimizdeymiş gibi çalışabildiğimiz tek büyük spiral galaksi. Andromeda sayesinde aldığımız bilgileri kullanarak görmemizin daha zor olduğu daha uzak galaksilerle ilgili sonuçlara da varabiliyoruz.

Florida, Kissimmee’de bu sene 227’ncisi düzenlenen Amerika Astronomi Birliği’nin toplantısında sunulan NuSTAR’dan alınan yeni bilgilerle Wik ve çalışma arkadaşları, karadelikleri nötron yıldızlarına karşı besleyen X ışını ikililerinin bir kısmını tanımlamaya çalıştılar. Andromeda’nın sahip olduğu X ışını ikilileri sayısını incelemek, daha uzaklardaki galaksilerin içerdiği X ışını ikili sayılarını, hatta ilkel galaksileri anlamak için oldukça yararlı olabilir.

NuSTAR uzay teleskobu tarafından Andromeda’da 40 adet karadelik ve nötron yıldızının gazları yutarken çekilen fotoğrafı.

Nasa Goddard’da çalışan ve aynı zamanda NuSTAR’ın Andromeda çalışmaları yönetici araştırmacısı olan Ann Hornschemeier konuyla ilgili şunları söylüyor:

“Geçen birkaç yılda yıldız evrimindeki küçük kütleli kalıntıların, karadeliklerin ya da nötron yıldızlarının evrenin ilk zamanlarında galaksiler arası gazların ısınmasında hayati bir rol oynamış olabileceğinin farkına vardık. NuSTAR, yıldız kütleli boyutlardaki karadelikler ve nötron yıldızları üzerine yapılan gözlemlerle bu sistemlerden ne kadar enerji ortaya                                                    çıktığını hesaplamamızı sağladı.”