Bakan yakalandı: EPDK raporu benzin ve motorindeki vergi gerçeğini gösteriyor

Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın “AB ülkeleri arasında akaryakıttan alınan ÖTV ve KDV sıralamasında Türkiye’nin benzinde 11’inci, motorinde ise 10’uncu sırada olduğu” açıklamasını EPDK raporu doğrulamıyor. EPDK’nın yeni yayınladığı ‘Petrol ve LPG Piyasası Fiyatlandırma Raporu’na göre Türkiye sıralamada benzin ve motorinde 5’inci ve en yüksek vergi alan ülkeler arasında yer alıyor.

Dünyada ham petrol fiyatlarının dip yapmasına karşın Türkiye’de Maliye’nin yüksek vergi ısrarı, istasyonlarda benzin ve motorini pahalı sattırmaya devam ediyor. Yakın zamanda da vergide iyileşme ümidi yok. Çünkü Maliye Bakanı Naci Ağbal, ‘AB ülkeleri arasında akaryakıttan alınan vergi (ÖTV, KDV) sıralamasında Türkiye’nin benzinde 11’inci, motorinde ise 10’uncu sırada olduğu’ açıklamasını yaptı.

Ancak, EPDK’nın yeni yayınladığı ‘Petrol ve LPG Piyasası Fiyatlandırma Raporu’, Ağbal’ın verdiği rakamların gerçek olmadığını ortaya koydu. Rapora göre AB ülkeleri vergi sıralamasında Türkiye benzin ve motorinde 5’inci ve en yüksek vergi alan ülkeler arasında yer alıyor. Bir diğer ifadeyle Türkiye’de sürücüler 1 litre benzin için; kişi başı milli geliri 40-50 bin dolar olan Alman-İngiliz vatandaşı ile aynı vergiyi ödüyor. Türkiye, litre fiyatında tutar olarak benzinde 4’üncü, motorinde ise 5’inci sırada yer alıyor.

Ocak 2016 ortalamasına göre istasyonda satılan 1 litre benzinin yüzde 66,59’u, motorinin ise yüzde 62,43’ü vergiye gidiyor. Petrol fiyatlarındaki ucuzlamanın bu ay da devam etmesiyle verginin litre fiyatındaki payı 15 Şubat’taki fiyatlar üzerinden yüzde 69’a yükseldi. Sektörde, ucuz akaryakıt için Maliye’nin mutlaka vergilerde bir indirime gitmesi gerektiğine vurgulanıyor.

Akaryakıt fiyatlarının serbest bırakılması tüketiciye yansımıyor

Türkiye’de akaryakıt fiyatları 1 Ocak 2005’den itibaren serbest bırakıldı. Ancak Petrol Piyasası Kanunu, EPDK’yı piyasanın gözetim ve denetim göreviyle yetkili kılıyor. Kanun petrol fiyatlarının nasıl belirleneceğinin tanımını da yaptı. Buna göre, petrol alım satımında fiyatlar en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşuyor. Yerli ham petrol için, teslim yeri olan en yakın liman veya rafineride teşekkül eden ‘piyasa fiyatı’ fiyat olarak kabul edilirken, rafinerici ve dağıtıcı lisansı kapsamında yapılan piyasa faaliyetlerine ilişkin fiyatlar, en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınarak, lisans sahipleri tarafından hazırlanan tavan fiyatlar olarak kuruma bildiriliyor.

EPDK bunun için en yakın erişilebilir piyasa olarak Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya’yı baz aldı. Bununla iç piyasada akaryakıt fiyatlarında Maliye’nin aldığı yüksek vergide (ÖTV, KDV) belirleyici oluyor. Maliye 1 litre benzinden 2,1765 TL ÖTV (Sabit), motorinden ise 1,5945 TL ÖTV ile her iki üründen yüzde 18 KDV alıyor. Maliye, akaryakıttan ÖTV’ye KDV uygulayarak verginin de vergisini alıyor.

EPDK raporundan vergi gerçeği

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) yeni yayınladığı Ocak 2016 raporu, AB ülkeleri ile Türkiye’de benzin ve motorin tüketiminde yaşanan çarpıklığı da ortaya koyuyor. İç piyasada akaryakıt fiyatları için baz alınan Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya’da kişi başı milli gelir 40-50 bin dolar arası iken Türkiye’de bu rakam 10 bin dolar civarında. Rapora göre Almanya’da 1 litre benzinin yüzde 66,22’si vergiye giderken Türkiye’de bu oran yüzde 66,59.

Yıllık geliri 40 bin doların üzerinde olan bir sürücü ile 10 bin dolar geliri olan bir Türk vatandaşı, istasyonda benzin-motorin alırken aynı vergiyi ödüyor. EPDK, şirketlerin kâr paylarını artırdığı 2008’de benzin ve motorine tavan fiyat koyarak akaryakıtta ucuzlama sağlamıştı. Ancak Maliye, tavan fiyat süresinin dolması ile ucuzlama oranında vergi artışı yaparak indirimin vatandaşlara sürekli yansımasını engellemişti. Aradan geçen zamanda şirketlerin kâr marjları piyasa koşullarına uyumlu hale gelirken Maliye’nin yüksek vergide ısrarı, istasyonlarda pahalı akaryakıt satışının devamına neden oldu.