Nazım Hikmet İznik Müşküle’deki çınarı başında anıldı

Usta şair Nazım Hikmet Bursa’nın İznik ilçesine bağlı Müşküle köyünde, vasiyetindeki çınar ağacının başında anıldı.

Türkiye Komünist Partisi üyesi usta şair Nazım Hikmet, Bursa’ya bağlı İznik ilçesinin Müşküle köyünde, köy halkı tarafından düzenlenen bir etkinlikle ölüm yıldönümü dolayısıyla tekrar anıldı. Artık gelenekselleşen anma etkinliğine Bursa’nın yanı sıra İstanbul, Sakarya ve Mersin’den de katılım vardı.

Tarihsel İlerici Kadınlar Derneği kurucusu ve Türkiye Komünist Partisi üyesi Naciye Babalık ve Maltepe Nazım Hikmet Kültür Merkezi adına Ünal Bayav’ın bir konuşma yaptığı etkinlikte Nazım Hikmet’in hayatı, mücadelesi ve örgütlü kimliği vurgulanırken, bugün de Türkiye’nin karanlık bir dönemden geçerken onun mücadelesinin bugüne nasıl ışık tuttuğu vurgulandı. İlk sözü alan Naciye Babalık hem Türkiye Komünist Partisi’nin kuruluş yıllarına dair aktarımlarda bulunurken hem de kuruluşundan bu yana içinde aktif görev aldığı İlerici Kadınlar Derneği’nin mücadele geleneğini, dünden bugüne Dünyada ve Türkiye’de kadın hareketini aktardı. Geçtiğimiz yıl yeniden kurulan İlerici Kadınlar Derneği’nin bu geleneğin mirasçısı olduğunu vurgulayan Babalık, başta tüm kadınlar olmak üzere etkinliğe katılan herkesi mücadeleye, örgütlenmeye çağırdı.

Ünal Bayav Edirne Nazım Hikmet Kültür Merkezi ve Maltepe Nazım Kültürevi adına Nazım Hikmet’in ölüm yıldönümünde Müşküle köyüne davet edilmekten büyük bir onur duyduğunu belirterek konuşmasına başladı. Türkiye’nin çeşitli illerinde sanatsal ve siyasal çalışmanın birlikte nasıl yürütüldüğüne dair örnekler veren Ünal Bayav, Nazım’ın bütün dünyaya topraklarının insanını ve mücadelesini taşıyarak bizlere yol gösterdiğini ifade etti.

Sakarya Üniversitesi Toplumcu Sanat Topluluğu’nun hazırladığı “Memleketimden İnsan Manzaraları” isimli belgesel gösterimiyle devam eden etkinlik Milletvekili Orhan Sarıbal’ın ziyareti ve konuşmasının ardından söz alanların Nazım Hikmet şiirleri okumasıyla devam etti. Etkinliğe katılanlar arasından Piraye isimli küçük bir kız çocuğunun Nazım Hikmet’ten “Açlık Ordusu Yürüyor” isimli şiiri izleyenleri duygulandırdı.

Son olarak Bursalı yerel müzisyenler, SAÜ Sanat Topluluğu müzisyenlerinin ve grup Şehir Işıklarının müzik dinletilerinin ardından kalabalık Nazım Hikmet adına Müşküle köylülerince dikilen çınar ağacına giderek burada köylülerden bir kez daha çınarın hikayesini dinledi ve Nazım Hikmet’in Moskova’daki mezarından getirilen toprağın dökülmesiyle anma son buldu.

Müşküle köyü ve Nazım’ın çınarının hikayesi

Çeşitli davalardan yargılanan Nazım Hikmet, 1940-50 yılları arasında Bursa Cezaevi’nde yatmıştır. Cinayetten hükümlü İsmail Başaran cezaevinde Nazım’la tanışır. İsmail Başaran doğma-büyüme Müşkülelidir. Nazım’ın yönlendirmesiyle şiir yazmaya başlayan İsmail Başaran cezaevinden çıktıktan sonra herkese Nazım’ı anlatır. Bunlardan biri de daha sonra Müşküle köyünün ve Türkiye’nin ilk sosyalist köy muhtarı ve Türkiye İşçi Partisi Genel Yönetim Kurulu üyeliği ve Bursa milletvekili adaylığı yapmış Fevzi Kavuk’tur.

Nazım Hikmet’in birinci ölüm yıl dönümü olan 3 Haziran 1964 tarihinde İznik’in Müşküle Köyü’nde O’nun vasiyetini yerine getirmek üzere 5-6 kişi bir araya gelir ve İznik Gölü’ne nazır bir zeytinliğin içine bir çınar dikerler. Nazım Hikmet’in mezarı bir gün Türkiye’ye getirilirse Nazım oraya gömülsün diye. Bursa Hapishanesinde Nazım Hikmet’i tanıyan Müşküleli İsmail Başaran, köyün genç muhtarı Fevzi Kavuk, çınarın dikildiği zeytinliğin sahibi Rıfat Talan ve Bursa’dan gelen yine Nazım Hikmet’in hapishane arkadaşı ressam İbrahim Balaban ve Mimar Emin Canpolat..

Çınarın namı ülkeye yayılmaya başlayınca 12 Eylül yönetimi jandarmaları gönderir ve çınar 1980 öncesinde kesilir. 5 yıl sonra bir çınar daha dikilir ancak bu sefer uzun süre yeri kimseye söylenmez. 1990’lı yıllarda çınar ağacı yeniden kesilip yakılır. Tekrar dikilen Nazım Çınarı artık koruma altındadır. Nazım Çınarına Moskova’daki mezarından toprak getirilir. Moskova’daki mezarına gidemeyenler ölüm yıldönümünde bu çınarın altında toplanır.