Peri masalı bitiyor: Havaalanları boş kaldı, uçaklarda tuvaletler paralı hale geliyor
AKP'nin havayolu ulaşımındaki "peri masalı"nın sonuna geliniyor. Plansız yapılan havalimanlarında yolcu garantileri nedeniyle şirketlere milyonlarca avro tazminat ödenirken uçaklarda tuvaletler dahi paralı hale geliyor.
AKP iktidarının en büyük propaganda konularından biri sayılabilecek havayolu ulaşımında gerçekler, Sayıştay raporlarında boş kalan havaalanlarına yurttaşların cebinden ödenen milyonlarca avro ve havayolu şirketlerinin uçaklarda tuvaletleri dahi paralı hale getirmeye hazırlanmasını gösteriyor. AKP’nin havayolu ulaşımındaki “peri masalı”nın sonuna geliniyor.
Sayıştay Başkanlığı’nın Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) 2014 Yılı Denetim Raporu’na göre Yap-İşlet-Devlet (YİD) modeli ile yaptırılan ve yolcu garantisi verilen havalimanlarına rağbet olmayınca devletin kasasından milyonlarca Avro gitti.
Havaalanları boş kalınca işletmeci şirketlere 38 milyon Avro ödendi
Sayıştay raporlarına göre, Ankara Esenboğa Havalimanı’nın yeni İç ve Dış Hatlar Terminali, Milas-Bodrum Havalimanı ve Zafer Bölgesel Havalimanı’nda garanti edilen yolcu sayılarına ulaşılamadığı için işletmeci şirketlere bugüne kadar 37,9 milyon Avro yani 125 milyon lira ödeme yapıldı.
Türkiye’nin ilk bölgesel havalimanı olarak inşa edilen Zafer Havalimanı için sadece 2 yılda görevli şirkete ödenen garanti yolcu farkı ödemesinin 10 milyon Avroya ulaştığını belirleyen Sayıştay, Esenboğa’da dış hatlardaki garanti yolcu sayısına ulaşılamaması nedeniyle işletmeci şirkete bugüne kadar 26,2 milyon Avro ve Milas-Bodrum Havalimanı için bir milyon 782 bin 780 Avro yolcu garanti ücreti ödendiği tespit etti.
Yolcu gelmese de paraları garanti
Zafer Bölgesel Havalimanına ilişkin sözleşmeye göre DHMİ, işletme süresince görevli şirkete, yolcu garantilerine göre iç hat giden yolcu servis ücreti olarak 2 Euro, dış hat giden yolcu servis ücreti olarak da 10 Euro ücret gelirini garanti etti. DHMİ, işletmeye birinci yılındaki iç hat için yıllık 500 bin yolcu, dış hat için ise 350 bin yolcu sayısından başlamak üzere 10 yılda iç hatlarda 775 bin dış hatlarda ise 542 bin yolcu garantisi verdi.
Havalimanının işletmeye açıldığı 24 Kasım 2012 tarihi ile 31 Aralık 2012 arasında garanti edilen giden yolcu sayısı iç hat için 50 bin, dış hat için ise 35 bin olarak belirlenirken iç hatlardaki giden yolcu sayısı bin 522, dış hatlardaki giden yolcu sayısı ise sıfır olarak gerçekleşti.
2013 yılında garanti edilen iç hat giden yolcu sayısı 535 bin, dış hat giden yolcu sayısı 374 bin 500 olup iç hatlardan giden yolcu sayısı 32 bin 347, dış hatlardan giden yolcu sayısı ise 11 bin 325 oldu.
Zafer Havalimanı’nda kullanım oranı yüzde 6’yı ancak buluyor
2014 yılında ise, iç hatlar için garanti edilen 569 bin 775 yolcuya karşılık giden yolcu sayısı 28 bin 439, dış hatlar için garanti edilen 398 bin 843 yolcuya karşılık giden yolcu sayısı 13 bin 437 oldu.
Böylece, havalimanını garanti edilen yolcu sayısının iç hatlarda ancak yüzde 6’sı ve dış hatlarda ise sadece yüzde 3’ü kadar bir yolcu kullanırken sözleşme gereği iç hatlarda garanti yolcu sayısının altındaki 1 milyon 92 bin 467 yolcu için 2 milyon 184 bin 934 Euro, dış hatlardaki garanti yolcu sayının altındaki 783 bin 581 yolcu için ise 7 milyon 835 bin 810 Euro olmak üzere toplam 10 milyon 20 bin 744 Euro yurttaşların ödedikleri vergilerden ödendi.
Milas-Bodrum’da garanti edilen yolcular için 1,7 milyon Avro ödendi
Milas-Bodrum Havalimanının yılda 5 milyon yolcu kapasiteli Dış Hatlar Terminal Binası ihalesini işletmeci şirket 45 aylık işletme süresi karşılığı kazandı. Tesisin hizmete giriş tarihi olan 16 Mayıs 2012 tarihi ile 31 Aralık 2014 tarihleri arasında garanti edilen yolcu sayısı 3 milyon 26 bin 787, gerçekleşen yolcu sayısı 2 milyon 771 bin 88 olarak gerçekleşti. Garanti edilen yolcu nedeniyle yolcu başına 15 Euro üzerinden işletici şirket olan Mondial Milas Bodrum Terminal İşletmeciliği ve Yatırım AŞ’ye 2014 yılı sonuna kadar DHMİ tarafından bir milyon 782 bin 780 Euro yolcu garanti ücreti ödendi.
Esenboğa’da da zarar
Ankara Esenboğa Havalimanı Yeni İç-Dış Hatlar Terminal Binası da Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile ihale edildi. Yatırım bedeli 188,7 milyon Euro olan ve yıllık 10 milyon yolcu kapasiteli iç ve dış hatlar terminal binası 15 yıl 8 aylık bir süre için işletiliyor.
Ankara Esenboğa Havalimanı’nda 16 Ekim 2006’dan 31 Aralık 2014 tarihine kadar geçen sürede, dış hatlarda garanti edilen yolcu sayısının altında yolcuya hizmet verildi. Uygulama sözleşmesi gereği dış hat yolcu garanti ücreti ise 10 Euro olarak belirlendi. 2006-2014 yılları arasındaki sürede dış hatlardaki garanti yolcu sayısına ulaşılamaması nedeniyle de işletici şirket lehine 26,2 milyon Euro tahakkuk ettirildi.
Sabancı: Uçakta tuvaletten gelir elde edilebilir
Herkesin uçağa binebileceği sloganıyla başlayan ucuz havayolu taşımacılığında son buluş tuvaletlerin de paralı hale getirilmesi olacak. Daha önce koltukların küçültülmesi ve aralarındaki mesafelerin daraltılması ile yolcu sayısını arttıran ve daha sonra uçuş sırasındaki servisler gibi hizmetleri paralı hale getiren havayolu şirketleri şimdi de tuvaletleri paralı hale getirerek karlarını yükseltme yoluna gidiyorlar.
Pegasus Havayolları’nın patronu Ali Sabancı, katıldığı bir toplantıda, İtalya’da otobanlarda bulunan tuvaletlerin paralı olduğunu, uçakta da bunun gelir kaynağı olabileceğini söyledi. Böylece ucuz yolculuk iyice bir kandırmacadan ibaret hale gelecek.
