Şeker hastalığı yeniliyor mu?

Bilim insanları, insan deri hücrelerini işlevsel, insülin üreten pankreatik hücreler haline getirmeyi başardılar.

Gladstone Enstitüsü ve Kaliforniya Üniversitesi’nden bilim insanları, insan deri hücrelerini işlevsel pankreatik hücreler haline getirmeyi başardılar. Yeni hücreler, glükoz seviyesindeki değişikliklere tepki vererek insülin üretebiliyorlar. Fareler üzerinde yapılan deneylerde şeker hastalığının ortaya çıkması engellendi.

Yayınlanan bu yeni çalışma, aynı zamanda, bilim insanlarının pankreatik hücre üretimini etkin bir şekilde artırmaları ve kontrollü bir şekilde trilyonlarca hücre üretmelerine izin vererek, hücresel yeniden programlama teknolojisinde de önemli bir ilerlemeyi gösteriyor. Bu başarı, hastalık modellemesi ve ilaç taraması için kapıyı açarken, şeker hastaları için kişiselleştirilmiş hücre terapisini de bir adım daha yaklaştırmış oldu.

Araştırmanın başındaki isimlerden Matthias Hebrok, “Sonuçlarımız, ilk kez, yetişkin insan deri hücrelerinin, insan beta hücrelerine benzer şekilde davranan işlevsel pankreatik hücrelerinin etkin ve hızlı biçimde üretilmesi için kullanılabileceğini gösteriyor. Bu buluş hastaya özel oankreatik beta hücrelerinin özelliklerinin analiz edilmesi ve hücre terapisi yaklaşımlarının en uygun hale getirilmesi için fırsatlar sunuyor.” diyor.

Çalışmada, bilim insanları öncelikle deri hücrelerinin, farklı organlardan biri haline gelişmek üzere görevlendirilmiş erken gelişim hücreleri olan endoderm progenitör hücreler olarak yeniden programlanması için ilaçlar ve genetik moleküller kullandı. Bu yöntemle, hücrelerin kök hücre durumuna kadar geri götürülmesine gerek kalmazken, bu sayede hücreler daha hızlı bir şekilde pankreatik hücrelere dönüştürüldü. Araştırmacılar, daha önce kalp, beyin ve karaciğer hücreleri üretmek için kullanılan yönteme benzer bir yöntem kullandılar.

Dört molekülün daha eklenmesiyle endoderm hücreleri hızla bölünerek trilyondan fazla kez büyümeye izin verdi. Önemli olan ise hücrelerin hiç tümör geliştirmemesi ve erken organ hücreleri olma kimliklerini sürdürmeleri oldu.

Bilim insanları daha sonra bu endoderm hücrelerini iki adımda daha ilerlettiler: önce pankreatik öncül hücrelere ve ondan sonra tamamen işlevsel pankreatik beta hücrelerine. En önemlisi, bu hücreler, kritik glükoz seviyesindeki değişikliklere tepki vererek insülin üretip, fareleri, şeker hastalığının belirli bir modelini geliştirmekten korudu.

Araştırmacılar, doğrudan hücresel yeniden programlama yöntemiyle başarıyla yaratılan insülin üreten pankreatik beta hücrelerinin ilk kez üretildiğini ve kullandıkları yöntemin çok büyük miktarlarda ve çeşitli aşamalarda denetlenebilecek şekilde her hasta için ayrı ayrı neredeyse sonsuz sayıda insülin üreten pankreatik beta hücreleri üretilmesine imkan sağlayacağını vurguluyor.