Suudi Arabistan-İran gerilimi Ayetullah en-Nemr’in idamıyla tırmandı

Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr kimdir?

Şii din adamı Nemr Bakır en-Nemr, Suudi Arabistan’daki Şii azınlığın önde gelen dini liderlerinden biriydi. Nemr kamuoyu önünde Suudi Arabistan yönetimini eleştiren bir isimdi.

Arap Baharını takip eden süreçte, Suudi Arabistan’da patlak veren protestoların ardından, 2012’te tutuklandı. Ülkenin doğusundaki Katif bölgesinde, içinde bulunduğu aracın takibi ardından güvenlik görevlileri kendisine ateş açmış, dört kez bacağından vurulmuştu.

50’li yaşlardaki Nemr, Katif bölgesindeki kitlesel protesto hareketlerinin başındaydı. Şii azınlık yıllardır ülkede ayrımcılığa uğradığını belirtiyor ve bu nedenle protesto gösterileri düzenliyor.

Nemr’in hem Suudi Arabistan hem de Bahreyn’deki Şiilerde, özellikle Şii gençler arasında önemli bir destekleyici kitlesi bulunduğu belirtiliyor. Nemr bu iki ülkedeki Sünni monarşileri sert dille eleştiriyordu. Bahreyn, 2011’de çoğunluktaki Şiilerin ayaklanmasını, Suudi askeri birliklerin desteğiyle bastırmıştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bir gün önce ziyaretini sonlandırarak döndüğü Suudi Arabistan’da aralarında Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr’in de bulunduğu 47 kişi başı kesilerek idam edilmesi üzerine İran-Suudi Arabistan ilişkilerindeki gerilim tırmanmaya devam ediyor.

Suudi Arabistan İçişleri Bakanlığı, sivilleri ve güvenlik güçlerini hedef alarak terör saldırıları gerçekleştiren ve aralarında Şii din adamı Nemr Bakır en-Nemr’in de bulunduğu 47 suçlunun idam edildiğini duyurmuştu.

Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr, Suudi Arabistan ve Bahreyn’de yönetim aleyhine düzenlenen protestoları teşvik ettiği gerekçesiyle 2012’den beri tutuklu bulunuyordu.

İran’dan Arabistan’a tehdit: Bedelini ödeyecekler

İdamlara ilk tepki olarak, İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hüseyin Jaber Ansari, Şii din adamı Nemr Bakır en-Nemr’in idam edilmesinin Suudi Arabistan’a pahalıya mal olacağını söyledi.

İdamların ardından İran’dan konuyla ilgili sert bir açıklama geldi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hüseyin Jaber Ansari, Şii din adamı Nemr Bakır en-Nemr’in idam edilmesinin Suudi Arabistan’a pahalıya mal olacağını söyledi.

Ansari, “Suudi Arabistan hükümeti terörist hareketleri ve aşırıcıları destekliyor ancak baskı ve idamlar nedeniyle iç eleştirilerle karşı karşıya. Suudi hükümeti, bu politikalar için bir bedel ödeyecek” dedi.

İran’dan Suudi Arabistan’a nota

Suudi Arabistan’ın önde gelen Şii din alimi Nemr Bakır en-Nemr’in idam edilmesini değişik düzeylerde yapılan açıklamalarla kınayan İran, Suudi Arabistan’ın Tahran’daki maslahatgüzarını Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran yönetiminin olayı “şiddetle” kınadığını bakanlığa çağrılan Suudi temsilciye ilettiklerini bildirdi.

Devrim Muhafızları: Suudi Arabistan bedel ödeyecek

İran Devrim Muhafızları Ordusu da yayınlığı yazılı açıklamada, “Suudi Arabistan rejimi bu utanç verici eylemin bedelini kesinlikle ödeyecek” diye tepki gösterdi. Riyad yönetimi için “terörist besleyen gerici ve vahşi bir rejim” benzetmesinde bulunulan açıklamada, “DAEŞ benzeri bu davranış, Suudi ailesinin yakın gelecekte çöküşünü hazırlayacak” denildi.

Meclis Başkanı: Suudi yönetimi girdiği girdaptan çıkamayacak

İran Meclis Başkanı Ali Laricani, Suudi Arabistan’ın Şeyh Nemr’i idam ederek girdiği girdaptan kolay kolay çıkamayacağını savunarak, “Riyad yönetimin vahşi eylemi, İslam dünyasının yüreğini dağladı” diye konuştu. Şeyh Nimr’in Suudi Arabistan tarafından idam edilmesine ilişkin yazılı bir açıklama yapan İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hüseyin Cabir Ensari, olayı kınayarak Suudi Arabistan’ın “ağır bedel” ödeyeceği söyledi.

Büyükelçilik ve konsolosluk binaları ateşe verildi

Yaşanılanların üstüne, İran’ın başkenti Tahran’da protestocular, Suudi Arabistan büyükelçiliğine saldırdı. Kalabalık, elçilik binasına girerek ateşe verdi. Elçiliğe zarar veren protestocular, Suudi Arabistan bayrağına ise zarar vermedi.

Yine, Meşed kentinde bulunan Suudi Arabistan konsolosluğu önünde toplanan kalabalık, konsolosluk binasını ateşe verdi. Binadaki Suudi Arabistan bayrağı da göstericiler tarafından indirildi.

İran’ın başka kentlerinde de bugün Suudi Arabistan’a karşı protesto eylemleri vardı.

Olayların ardından Suudi Arabistan’ın başkent Riyad’da bulunan İran Büyükelçisi’ne ülkeden gitmesi için 24 saat süre tanıdığını duyuruldu.

Ayetullah Ali Hamaney: Cehennemin kapısı aralandı

İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Nemr Bakır en-Nemr’in idamını kişisel internet sitesinde yayınladığı açıklamayla kınadı.

Hamaney, Nemr Bakır en-Nemr’in sadece Suudi Arabistan yönetimini açık bir şekilde eleştirdiği için hukuksuzca idam edildiğini belirterek, “İlahi intikam şüphesiz Suudi siyasetçilerin yakasına yapışacak” ifadelerini kullandı.

Iraklı Şiiler de tepkili

Iraklı Şiilerin lideri Ayetullah Ali Sistani ise, idamı ‘adaletsiz bir bir saldırı’ olarak niteledi.

Iraklı Şii liderlerden Humam Hamudi de, “Şeyh Nemr Bakır en-Nemr’in idamı, mezhep çatışmasını artırmayı amaçlayan IŞİD’e hizmet etmiştir” diye konuştu.

Iraklı Şii din adamlarından Mukteda el Sadr, tüm bölgedeki Şiilere Suudilere karşı ayaklanma çağrısı yaptı. Irak’taki Bedr Tugayları lideri Kasım el Aracı da, “Bu cehennemin kapısını aralayan büyük bir suç” ifadedini kullandı.

Öte yandan 2011’de Suudi Arabistan’ın müttefiki Bahreyn kraliyet ailesine karşı ayaklanan Bahreynli Şiiler de ülkenin batısındaki Şii köyü Ebu Sayba’da düzenledikleri gösterilerle Şii din adamı Nemr Bakır en-Nemr’in idamını protesto etti. Polis, göstericilere göz yaşartıcı gazla müdahale etti.

Nasrallah: Suudlar Sünni-Şii kavgası istiyor

Hizbullah lideri Hasan Nasrallah da idam edilen Nemr Bakır en-Nemr’in ailesine ve Suudi Arabistanlı Şiilere başsağlığı diledi. Nemr Bakır en-Nemr’in şehit olduğunu söyleyen Nasrallah, “Suudların hafife aldığı şok edici bir olayla karşı karşıyayız. Ancak bu olay hafife alınamalı” diye konuştu.

Nasrallah, Nemr Bakır en-Nemr’in idam edilmesinin ‘kan mesajı’ taşıdığını ifade edip, “Suudlar Sünni-Şii kavgası istiyor. Böyle bir kavgayı daha önce de ateşlemişlerdi ve dünyanın her yerinde de bunu yapıyorlar” dedi.

Hizbullah Genel Sekreter Yardımcısı Şeyh Naim Kasım ise yaptığı yazılı açıklamada Nimr’i idam edilmesinin Suudi Arabistan’ın ‘utanç ve zayıflığı’nın bir göstergesi olduğunu kaydetti. Kasım, “(Suudi Arabistan) Zayıflığının en üst seviyesine ulaştı ve kendi mezarını kazmaya başladı; korkakların yolunu seçti” ifadelerini kullandı.
Lübnan Yüksek Şii Konseyi idamı ‘büyük hata’ olarak nitelerken, Suudi Arabistan’la savaş halindeki Yemenli Şii Husiler de “El Suud ailesi kutsal savaşçı Nemr Bakır en-Nemr’i sözde bir yargılamanın ardından katletti. Bu açık bir insan hakları ihlalidir” açıklaması yaptı.

Suudi Arabistan’dan İran’a yanıt: İdamlar devam edecek

Aralarında Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr’in da bulunduğu 47 kişinin idam edilmesiyle ilgili açıklama yapan Suudi Arabistan İçişleri Bakanlığı sözcüsü General Mansur El-Turki, bugün gerçekleşen idamların son olmayacağını mahkemede devam eden davaların idam kararı ile sonuçlanması halinde infazların gerçekleştirileceğini söyledi.

Suudi Arabistan da İran’a nota verdi

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, İran’ın Riyad Büyükelçisi’ni çağırarak, Şii din adamı en-Nemr’in idam edilmesi konusunda ülkesinden yapılan açıklamalar nedeniyle protesto notası verdi.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı’nın, İran’ın Riyad Büyükelçisi’ni çağırarak, aralarında Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr’in de bulunduğu 47 kişinin idam edilmesi konusunda ülkesinden yapılan açıklamalar nedeniyle protesto notası verdiği bildirildi.

Suudi Arabistan resmi haber ajansı SPA’nın Dışişleri Bakanlığı yetkililerine dayandırdığı haberinde, Bakanlığın, Büyükelçi’ye, Suudi Arabistan’da uygulanan idam cezaları hakkında ülkesinden yapılan açıklamaların “düşmanca” olduğu belirterek, Büyükelçi’ye protesto notası verdiği aktarıldı.

Yargılama sürecinin tamamen hukuki süreçler sonunda alınan kararlar sonucu cezaların infaz edildiği aktarılan haberde, İran’ın bu tür açıklamalarının Suudi Arabistan’ın “iç işlerine açık müdahale” anlamına geldiği belirtildi.

SPA haberinde ayrıca, ulusararası kanunlar gereği İran’ın ülkede bulunan Suudi Arabistan başkent Tahran’daki büyükelçilik binası, Meşhed kentindeki başkonsolosluk ve ülkedeki diplomatları korumakta sorumlu olduğu ifade edildi.