ZİKA virüsü hakkında bilinmesi gereken 10 şey

Zika virüsünün belirtileri, teşhisi, tedavisi, riskleri hakkında herşey

ZİKA virüsü, henüz ülkemizde vaka olarak rapor edilmemiş olsa da, tüm dünyanın gündemini meşgul eden, çağın en büyük salgınlarından birisi. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Brezilya’da mikrosefali (küçük beyin) rahatsızlığı ile doğan binlerce çocukla ilişkisi bulunduğu şüphesiyle, dünya çapında acil sağlık durumu ilan etti.

Peki nedir bu ZİKA ve henüz birçoğu kesin olarak açıklanmamış olsa da, hastalık hakkında bildiklerimiz neler?

Zika adı nereden geliyor?

Zika virüsü ilk kez 1947 yılında keşfedildi. Virüse keşfin yapıldığı Uganda’daki Zika Ormanları’nın adı verildi.

Hastalık kaç kişiye bulaştı?

Tam olarak bilinmemekle birlikte, 500bin ila 1.5 milyon arasında kişinin, Zika enfeksiyonuna yakalandığı tahmin ediliyor. Henüz virüsün etkili olduğu alanda kaç kişinin hastalığa yakalandığı, hastalığın bulaşıcılık yüzdesi gibi bilgiler elimizde bulunmuyor. 

Virüs nerelerde yaygın?

Virüs Afrika’da tespit edildikten sonra, önce Güneydoğu Asya’da, sonra da Latin Amerika’da ortaya çıktı. Henüz bilinmeyen ise, nüfusun çok yoğun olduğu bu tropik ve sub-tropik bölgelerde, hastalığın zaten uzun zamandır yer alıp, almadığı. Bir teoriye göre, insanlar virüsü bağışıklığa sahipti, ancak sonradan mutasyona uğrayan virüs, insanları hastalandırmaya başladı.

Hastalık nasıl bulaşıyor?

Zika virüsü, tropik ve sub-tropik bölgelere özgü Aedes aegypti adı verilen sivrisinek türüyle insandan insana geçiyor. Bununla birlikte, Asya Kaplan sivrisineği gibi diğer sivrisinek türlerinin de hastalık taşıyabileceği endişesi dile getiriliyor. Bu sivrisinek türü, Türkiye’nin de içinde bulunduğu, Avrupa’nın güney kesimlerinde yaşam alanı bulabiliyor.

Hastalığın belirtileri neler?

Hastalık çoğunlukla belirti vermiyor; hafif ateş, eklem ağrısı gibi basit gribal enfeksiyona benzer belirtilerle kendini gösteriyor. Pembe göz adı verilen, gözlerde aşırı kızarıklık (konjünktüvit) da sıklıkla belirtilen yakınmalar arasında. Hastalığa yakalananların yalnızca beşte biri belirti veriyor, geri kalanlarda ise herhangi bir semptom ortaya çıkmıyor. Belirtiler de genellikle bir hafta içerisinde kayboluyor.

Hastalık ölümcül müdür? Tedavi edilebiliyor mu?

Şimdiye dek Zika nedeniyle ölüm bildirilmedi. Hastalığın bir tedavisi ya da aşısı henüz bulunmuyor. Genellikle basit ağrı kesiciler, ateş düşürücüler ve vitamin desteği ile tedavi ediliyor, hastalara bol sıvı tüketmeleri tavsiye ediliyor. Hastalığa yakalanmamak için öncelikle yapılması gereken, tropik bölgelere gidilecekse, mutlaka sivrisinek ısırıklarından korunmak, bunun için de sinek kovucuları kullanmak şu anda önerilen tek çözüm.

Türkiye’de zika hastalığı görüldü mü?

Sağlık Bakanlığı tarafından henüz kayda geçirilen, teşhis edilmiş bir Zika hastası bulunmuyor. Bununla birlikte, virüsü taşıdığı belirtilen sivrisinek türlerinden bazılarının, Türkiye’nin güney ve güneydoğu bölgelerinde yaşayabildiği unutulmamalı.

Neden bu kadar panik yaşanıyor?

Hastalığın paniğe yol açmasının asıl nedeni, yenidoğanlarda mikrosefali (küçük beyin) hastalığına yol açtığının düşünülmesi. Henüz kesin olarak mikrosefali ve zika arasında kesin bir bağlantı olduğu kanıtlanmamış olsa da, Brezilya’nın belirli bölgelerinde mikrosefali ile doğan bebeklerde büyük artışların görülmesi, bu bölgelerde Zika vakalarının da aynı oranda artış göstermesi şüpheleri arttırıyor. İstatistik vermek gerekirse, Brezilya’da bir önceki yıl 20 olan mikrosefali vakası, 2015 yılında 3000 düzeyine ulaşmış durumda.

Bu kadar geniş bir alana, nasıl bu kadar hızlı yayıldı?

Sivrisineklerle bulaşan bu ve benzeri virüslerin bu kadar geniş bir coğrafyaya hızla yayılmasının temel sebebi aslında küreselleşme. Çok basitçe, insanlar ne kadar hızlı şekilde uzak yerlere giderse, hastalıklar da o kadar hızla geniş coğrafyalara yayılıyor. Bazen uçaklarla, bazen de Dünya Kupası gibi dünyanın her yerinden insanların biraraya geldiği küresel organizasyonlarla, hastalıklar kıtalar arası yayılabiliyor. Küresel ısınma ise sivrisineklerin daha geniş alanlarda yaşamalarına olanak sağladığı için, taşıyıcılar için dünyamızı bir cennet haline getiriyor.

Cinsel ilişki ya da kan yoluyla bulaşıyor mu?

Henüz çok erken olsa da, birkaç tekil vakada, virüsün kan transferi ya da cinsel ilişki yoluyla insandan insana bulaşabildiği bildirildi. Birçok ülke, özellikle tropik bölgelere son bir ayda yolculuk edenlerden kan alınmaması yönünde çağrılar yaptı.