Eğitimci Aydan Güner Çetintürk yazdı: Tematik Liseler ya da ucuz iş gücüne paravan

Aydan Güner Çetintürk

“Bu uygulama ile öğretmen ve öğrencilerin derslerdeki son özerklik ve inisiyatif kırıntıları da ortadan kaldırılıyor. Tüm eğitim, nicel olarak ölçülebilir iş gücü kontrol sistemlerine indirgeniyor. Yeterlilik Sistemi, sermayenin daha eğitim sürecinde insanı, azami artı-değer sömürüsü için bir nevi Genetiği Değiştirilmiş İş Gücüne çevirmesinin adıdır. Bu, sermayenin emek üzerindeki diktatörlüğünün geldiği son noktadır.Açıkça görüldüğü gibi, Tematik Meslek Liseleri, “Ulusal İstihdam Stratejisi”nin işçi-öğrenci ayağının tam da kendisidir.”

İlk kez 2017-2018 öğretim yılında öğrenci kabul edecek olan Tematik Liseler; belirli bir meslek alanında ve birbirini tamamlayan en fazla üç dalda program uygulayan Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri olarak tanımlanıyor. Bu okullara kayıt işlemleri TEOG tercih işlemleri başlamadan önce tamamlanacak. Tematik liselere öğrenci kabulünde alanın gerektirdiği beceri ve yeteneğe sahip olunup olunmadığını belirlemek için özel yetenek, mülakat ve beden yeterliliği, genel yetenek test bataryası, mesleki beceri performans testi yöntemlerinden biri ya da birkaçı uygulanacak ve 500 tam puanı üzerinden değerlendirme yapılacak. Okula kabul puanının yüzde 30’unu bu puan, yüzde 70’ini TEOG puanı oluşturacak. Eğitim ve sanayi sektörleri arasında işbirliğini hedefleyen; ama ucuz iş gücü ve çocuk işçiliği artıracağı yönünde tepki alan ‘Tematik Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri’ciddi bir tartışma konusudur.

Tematik mesleki ve teknik Anadolu lisesi olarak eğitim ve öğretim yapacak okullara öğretmen ataması, yönetici görevlendirilmesi, öğrenci nakil ve geçişlerine ilişkin usul ve esaslara göre; bu liseler, meslek alanı ile ilgili orta ve büyük ölçekli işletmeler ile bunların temsilcisi kurum ve kuruluşlarla en az 10 yıl süreli iş birliği protokolleri yapacak. Protokoller, öğrencilerin işletmede beceri eğitimi ve stajı, mezuniyet sonrası istihdamı, öğretmenlerin mesleki gelişimleri, eğitim ortamlarının iyileştirilmesi gibi konuları içerecek.

İstanbul’da 6, Sivas, Samsun, Sakarya, İzmir, Erzurum, Bursa, Konya, Antalya, Adana ve Ankara’da birer olmak üzere Türkiye genelinde 16 tematik lise, proje okulu kapsamında faaliyet gösterecek. Bakanlık ilk pilot uygulamalardan sonra Tematik Meslek Liselerini 30 büyük ile açarak yaygınlaştırmayı planladığını açıkladı.

Tematik Meslek Liselerinin temel esprisi, yerel ve bölgesel sermaye ile kaynaşmış ve sektörel olarak  uzmanlaştırılmış, emekgücü üretimini gerçekleştirecek olması.

Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürü Nuri Gülay, “Örneğin Bursa ilimiz otomotivde çok güçlü, Kars ilimiz de hayvancılık alanında çok güçlü, bu illerde buna uygun tematik liseler açarak üretim ile işbirliği yapacağız” diye izah etmeye çalışıyor. Yani “üniversite-sanayi işbirliği”nin meslek lisesi versiyonu.

Tematik Liseler, bulundukları ilde bir meslek/sektöre dönük eğitim verecek. Yönetim kurulunda ilgili sektörlerin  temsilcileri de olacak. Okulun bağlı olacağı sektör ve işletmelerin patronları ve yöneticileri de okulda ders verecek.

Öğretmenler, okul yönetim kurullarının, ildeki öğretmenlerden veya dışından belirlediği öğretmen adayları arasından, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından belirlenecek. Öğretmenler de ayrıca sektörün patron, yönetici ve uzmanları tarafından verilecek eğitimi alacak.

Tematik liselere alınacak öğrenci sayısını ve hangi alanlarda Tematik lise açılacağını İl İstihdam Kurulları belirleyecek.

“Tematik Lise” sayısı giderek artırılırken, genel Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin “istihdamı olmayan” (yani bağlı bulunduğu sektörün ihtiyaç duymadığı) bir bölümü kapatılacak.

Tematik Meslek Liseleri, daha önce “Ulusal İstihdam Stratejisi” ya da “Etkin İş gücü Programı” adıyla bilinen düzenlemeler arasında yer alan “Eğitim-İstihdam işbirliğinin güçlendirilmesi” ve “Eğitimde Yeterlilik Sistemi” planlarının bir ifadesidir.

“Ulusal İstihdam Stratejisi” ya da “Etkin İş gücü Programı” ile eğitim, liseden başlayarak sermayenin istekleri doğrultusunda iş gücü üreten üretim bantlarına indergenmektedir. Öğrenciler Tematik Liselerde teknik iş gücü olma bandına sokulmakta, aynı zamanda okulda ve iş yerlerinde fiili sömürü süreci de başlamaktadır.

Mesleki/Sektörel Yeterlilik Sistemi ile tüm okul, öğretmen ve öğrenciler performans kıskacına sokulmaktadır. Uygulandığı tüm ülkelerde olduğu gibi Yeterlilik Ölçme Değerlendirme Sınavlarıyla, tüm okullar, öğretmenler, öğrenciler performans yarışına sokulacak ve sınıflandırılacaktır. “Yetersiz” addedilen okullar (genellikle yoksul emekçi mahallelerindeki okullar) kapatılacak ya da fonları kesilecektir. Okul ve öğrencilerin “mesleki yeterlilikleri” de derecelendirilecek, işe alımda diploma değil “mesleki yeterlilik belge ve derecesine” bakılacaktır.

Bu durum açıkça, insanı sayısal olarak ölçülebilir teknik iş gücü kapasitesine, üretme yeteneğini standart ve sınıflandırılmış metaya; eğitimi de azami sömürülebilir iş gücü fabrikasyonuna indirgeyen sermayenin insanlık dışı teknokratik zihniyetinin ifadesidir.

Bu uygulama ile öğretmen ve öğrencilerin derslerdeki son özerklik ve inisiyatif kırıntıları da ortadan kaldırılıyor. Tüm eğitim, nicel olarak ölçülebilir iş gücü kontrol sistemlerine indirgeniyor. Yeterlilik Sistemi, sermayenin daha eğitim sürecinde insanı, azami artı-değer sömürüsü için bir nevi Genetiği Değiştirilmiş İş Gücüne çevirmesinin adıdır. Bu, sermayenin emek üzerindeki diktatörlüğünün geldiği son noktadır.Açıkça görüldüğü gibi, Tematik Meslek Liseleri, “Ulusal İstihdam Stratejisi”nin işçi-öğrenci ayağının tam da kendisidir.