Hafıza-i Beşer | 17 Ekim 1889 Nikolay Gavriloviç Çernişevski
Nikolay Gavriloviç Çernişevski, 12 Temmuz 1828’de doğdu. Filozof, eleştirmen, yazar. Petersburg’da Dil ve Tarih Bölümü’nde okurken 1848 devrimlerinin de etkisiyle araştırmak, okumak için daha çok çaba göstermeye başlar. Bu dönemde materyalist dünya görüşü ve ekonomiye olan merakını da gidermeye çalışır. Anayurt ve daha sonra Çağdaş dergisinde çıkan çeşitli konulardaki yazıları Marx’ı etkilemiş, eserleri hakkında çağın... View Article
Nikolay Gavriloviç Çernişevski, 12 Temmuz 1828’de doğdu. Filozof, eleştirmen, yazar.
Petersburg’da Dil ve Tarih Bölümü’nde okurken 1848 devrimlerinin de etkisiyle araştırmak, okumak için daha çok çaba göstermeye başlar. Bu dönemde materyalist dünya görüşü ve ekonomiye olan merakını da gidermeye çalışır.
Anayurt ve daha sonra Çağdaş dergisinde çıkan çeşitli konulardaki yazıları Marx’ı etkilemiş, eserleri hakkında çağın siyasal ve toplumsal hareketiyle bütünleşebildiğini belirtmiştir. Marx Çernişevski’yi, “burjuva iktisadının iflasını ustaca ortaya koyan büyük Rus araştırmacısı ve eleştirmeni” olarak tanımlar.
Tabii Çernişevski’nin çalışmaları Çarlık’ı rahatsız eder ve çalışmalarına sansür ve baskı uygulanır. Öyle ki 1864’te Mrtninsky meydanında halkın önünde pişmanlığını belirtmesi için bir tören düzenlenerek Çarlık’a diz çökmesi istenir. Ancak bir Narodnik olan Çernişevski diz çökmektense hayatı boyunca zindanda kalmayı tercih eder.
Çernişevski bütün yaşadıklarına rağmen bu dönemlerde çok önemli bir esere imza atar: “Nasıl yapmalı?”
“Nasıl Yapmalı?” kitabı yeni insanların hikayesini, sınıfsal farklılıkları anlatır. Bu kitap uzun yıllar boyunca devrimciler için bir eğitim kitabı olarak da okutulur.
Kitaptan en çok etkilenen ise Lenin olur. Çernişevski’ye büyük hayranlık duyan Lenin onu şöyle tanımlayacaktır: “… Herzen’den sonra Narodnik görüşleri geliştiren Çernişevski, Herzen’le karşılaştırıldığında büyük bir sıçrama yapmıştır. Çernişevski çok daha tutarlı ve militan bir demokrattı, onun yazıları sınıf mücadelesi ruhunu esinlendirir. O, liberalizmin ikiyüzlülüğünü teşhir etme yolunu kararlılıkla izlemiştir… Ütopik sosyalist görüşlerine rağmen, O, kapitalizmin dikkat çekici biçimde derin bir eleştirmeniydi.”
Çernişevski’nin en büyük özelliklerinden biri de, roman karakterlerini ve okuru asla içinde bulundukları koşullardan soyutlamamasıdır. Örneğin “Nasıl Yapmalı?” eserinde Çernişevski ara ara okuru sorgulatmaya iter. Vera’nın onunla evlenmek isteyen bir burjuva delikanlıyı reddetmesi sonrası annesinin gösterdiği tepki konusunda Çernişevski okuru duraklatır ve sorgulatır: “Basiretli okurum, bu kadına kızıyorsun biliyorum. Ama onu bu duruma getiren nedenleri hiç düşündün mü? Bu nedenler ve bu nedenleri yaratanlar mı suçlu, yoksa Vera’nın annesi mi?”
Yeni bir toplum, yeni bir insan anlayışını en yalın ve güncel haliyle anlatan, 17 Ekim 1889’da hayata gözlerini yuman Çernişevski bugün hala okunması gereken en önemli yazarlardandır.
