20 yıldır ‘deprem vergisi’ adı altında toplanan milyarlarca lira nerede?

Türkiye 17 Ağustos 1999’daki büyük İstanbul depreminin ardından “deprem vergisi” uygulaması başlatılmış; yurttaşlardan büyük meblalar toplanmıştı.

Dönemin iktidarı “geçici” diyerek cep telefonlarından da vergi toplamış; 2002’den sonra bu vergiler ise kalıcı hale getirilip kapsamları da genişletilmişti.

CHP’li Gürsel Tekin, 2000’den beri toplanan deprem vergilerinin akıbetini sordu ve “2000’den beri halktan toplanan 66 milyar lirayla 53 bin kilometre duble yol yapılabilirdi ama yapılan 20 bin kilometre. 9 bin kilometre hızlı tren hattı yapılabilirdi ama 213 kilometre yapıldı. O zaman bu paralar nereye gitti?” ifadelerini kullandı.

20 yılda toplanan deprem vergisi 66 milyar 143 milyon liraya ulaştı. CHP’li Gürsel Tekin, “Nereye gitti bu paralar” diye sordu, “Deprem paraları duble yollara ve hızlı tren hattına gitti. Oysa bu paralar depreme karşı harcanmalıydı…” diyerek uygulamayı eleştirdi.

BU PARA NEREYE HARCANDI?

Sözcü’den Başak Kaya’nın haberine göre, 17 Ağustos 1999’da yaşanan depremin ardından “geçici” denilerek alınmaya başlanan ve 2002’den itibaren de kalıcı hale getirilen deprem vergilerinden bugüne kadar 66 milyar 143 milyon lira toplandı. CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin, Özel İletişim Vergisi (ÖİV) adıyla bugüne kadar vatandaşlardan 66 milyar lirayı aşkın para alındığını belirterek, “Bu para nereye harcandı?” diye sordu. CHP Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun da “Deprem önlemi için toplanan paralar nereye gitti? Deprem toplanma alanları kimlere peşkeş çekildi? Bu paralar ile okullarımızı, hastanelerimizi güçlendirdik mi?” sorusunu yöneltti. 20 yıldır başta cep telefonu olmak üzere internet, bankacılık işlemleri, Spor Toto, Milli Piyango, uçak biletleri, gümrük ve pasaport işlemleri gibi birçok hizmet bedelinin içinde deprem vergisi ödüyoruz. Bu paralar ile binaların güçlendirilmesi ve tüm Türkiye’de deprem güvenliğinin sağlanması gerekiyordu.

VERGİLER BÜTÇE İHTİYACI İÇİN TOPLANDI

Ancak dönemin Maliye Bakanı AKP’li Mehmet Şimşek, deprem paralarının duble yollara harcandığını açıkladı. Bir önceki Maliye Bakanı Kemal Unakıtan da “Bu vergiler deprem için getirilmiş olsa, alınır biterdi. Bütçenin ihtiyacı olduğu için toplandı, milleti aldatmanın alemi yok” demişti.

Marmara depremi sonrası 26 Kasım 1999’da çıkarılan 4481 sayılı Kanun ile Ek Gelir, Ek Kurumlar, Ek Emlak ve Ek Motorlu Taşıtlar vergisi getirildi. Özel İletişim ve Özel İşlem Vergisi adı altında iki yeni vergi de konuldu. 2003 yılında özel işlem vergisi kaldırıldı ancak özel iletişim vergisi kalıcı hale getirildi. Bu vergi 2019 yılı için cep telefonu kullanan abonelere konuşma ücretinin yüzde 25’i, yeni abonelere ise 65 lira olarak yansıyor.

TOPLANMA ALANLARI RANTA AÇILDI

Gürsel Tekin, İstanbul’u asıl katledenin ayrıcalıklı yapılar olduğuna dikkat çekerek, “Sahile sıfır yerlere yapılar yapıldı. Deprem tehlikesi var diyenlerin bu yapıların altında imzası bulunuyor” dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü:

“İstanbul’da deprem sonrası acil ihtiyaçlar ve barınma için 470 deprem toplanma alanı oluşturuldu. Bunlardan 300’ü imara açıldı ve alışveriş merkezleri, gökdelenler, lüks konutlar yapıldı. 2011 yılında İstanbul’un rant haritasını dönemin Başbakanı Erdoğan’a yolladım. Özellikle, 76 firmaya ait projeler için yapılan imar planı değişikliklerini anlattım. Önlem alınmadı. 1999’dan beri deprem vergisi olarak 80 milyon vatandaş 66 milyar liradan fazla para ödedi. Nereye gitti bu paralar? Duble yollara ve hızlı tren hattına… Bu parayla 53 bin kilometre duble yol yapılabilirdi ama yapılan 20 bin kilometredir. 9 bin kilometre hızlı tren hattı yapılabilirdi ama 213 kilometre yapıldı.”