29 Ağustos 2016: Vedat Türkali’yi kaybettik...
Vedat Türkali’yi kaybedişimizin 3. senesinde saygıyla anıyoruz...
Türkiye komünist hareketinin asırlık çınarı, mücadele tarihimizin önde gelen romancısı, senaristi Vedat Türkali’yi kaybedişimizin 3. senesinde saygıyla anıyoruz…
Asıl adı Abdulkadir Pirhasan olan Türkali, 3 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’da doğar. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Bölümünden mezun olduktan sonra Maltepe Askeri Lisesi ve Kuleli Askeri Lisesi’nde öğretmenlik yapar.
1944 yılında TKP’yi toparlama sürecinde, Konya Alaşehir’de bir yoldaşını beklerken, mücadele umudunu satırlarına döktüğü, ‘Bekle Bizi İstanbul’ şiirini yazmıştır.
1951 yılında TKP’ye yapılan operasyonla içeri alınanlar arasındadır. 9 yıl hüküm giymesine rağmen, 7 yıl hapis yatarak koşullu serbestlik şartıyla çıkar.
Şiir yazmayı çok haddi görmeyen Türkali, Rıfat Ilgaz’la beraber Gar Yayınları’nı kurar.
Yılmaz Güney’in teşvikiyle 1960 yılında Dolandırıcılar Şahı ile senaristliğe ilk adımını atar. Karanlıkta Uyananlar filmi Türkiye’nin ilk politik-işçi filmi kabul edilir. İhsan Yüce ile yazdığı Bedrana ve bunun gibi politik onlarca senaryonun yazarı olarak sinema tarihinin önemli kalemlerinden biri olmuştur. Sokakta Kan Vardı filmiyle ilk kez yönetmenlik yapmış ancak kimi kısıtlamalara ve sansüre maruz kalmıştır.
1974 yılında Bir Gün Tek Başına ile 1983’te Mavi Karanlık’ı yazmış; küçük burjuva-aydın profilinin iç çatışmalarının işlendiği bu romanlar, Türk edebiyatının en önemli eserleri arasındadır.
Türkiye Yazarlar Sendikası ve Barış Derneği’nde üyelik ve yöneticilik yapan Türkali, 1982 Aydınlar Dilekçesi Davası’ndan yargılanır.
Yazımına daha hapis günlerindeyken başladığı ancak güvenlik nedeniyle ara verdiği ‘Güven’ romanını, Londra’da meşakkatli bir süreçten sonra, 1999’da bitirir. Roman için Komintern belgelerinden yararlanarak, eski doğu bloku ülkerine ziyaretlerde bulunan Türkali kitabın ‘Türkiye için gerekliliği’ne inanır.
TKP’nin 2. Paylaşım Savaşı yıllarındaki illegal tarihini anlattığı eseri için,”Türkiye’yi değiştirmek isteyen, bunun için bir kavga yürüten, bu uğurda türlü baskı ve işkencelere maruz kalan insanların öyküsünü anlatmak istiyordum.” diye bahseder. Roman birebir kaynak ya da araştırma niteliğinden ziyade Vedat Türkali’nin anladığı, hesaplaştığı ve her zaman sahip çıktığı TKP tarihidir.
2002’deki seçimlerde DEHAP’tan milletvekili adayı olur.
29 Ağustos 2016’da, çoklu organ yetmezliği sebebiyle yattığı Yalova Devlet Hastanesi’nde 97 yaşında hayatını kaybeder.
