İdlib’de Suriye kazanıyor, Türkiye bataklığa saplanıyor

Erkin Öztok

İdlib, son günlerde Suriye Ordusunun kazanımlarıyla tekrar gündemin baş sıralarına yerleşti. Astana görüşmeleri sonrası ilan edilen ateşkes, cihatçı örgütlerin provokasyonları ve saldırıları sonrası ancak dört günlük bir ömre sahip olabildi. Ateşkesin bozulduğunu açıklayan Suriye Ordusu ve müttefiki Rusya, cihatçılara karşı büyük bir temizlik operasyonu başlattı.

Operasyonun odağında ise geçtiğimiz Mayıs ayından itibaren yoğun çatışmaların yaşandığı ve cephede bir cep özelliği taşıyan, Hama şehrinin hemen kuzeyinde, İdlib’in ise en güneyinde bulunan bölge vardı. Bu bölgenin hemen kuzeyinde bulunan Han Şeyhun kasabası Suriye Ordusu’nun temel hedeflerinden biri oldu ve dün itibariyle cihatçılardan kurtarıldı.

HAN ŞEYHUN VE HAMA’NIN KUZEYİ NEDEN ÖNEMLİ?

Hama kuzey kırsalında bulunan ve İdlib’e komşu olan bölge savaşın ilk dönemlerinden beri cihatçıların kontrolünde bulunuyor. Sürekli aktif bir cephe hattı özelliğinde olan bu bölgede, cihatçılar savaş boyunca yoğun şekilde mevzilendi, bölgenin altını tünellerle kaplayarak tam anlamıyla müstahkem mevki durumuna getirdi. Bu bölgeye her ne kadar kırsal denilse de Latamina, Morek, Han Şeyhun, Kafr Zita ve Kafr Nabudah gibi nüfusu 10 binin üzerinde olan büyük kasabalara sahip. Bu yerleşimler çevresindeki köylerle birlikte cihatçılara uygun mevzilenme alanları sağlıyor. Yoğun çatışmaların yaşandığı bu bölge toplamda ise kabaca 20×20 kilometrelik alandan oluşuyor sadece.

(Hama kuzey kırsalı ve Han Şeyhun haritası. Kırmızı bölgeler şu anda(23.08.2019) Suriye ordusu kontrolünde bulunan alanı, yeşil bölgeler ise cihatçıların elindeki alanı göstermektedir. Kırmızıyla işaretli yer Han Şeyhun kasabasını, sarıyla işaretli yer Hama şehrini, mavi nokta ise Türkiye’nin ateşkes izleme üssünü göstermektedir. Harita, Liveuamap’tan alınmıştır.)

Hama şehrine oldukça yakın olan bu bölgede, cihatçılar şehre sadece 16 kilometrelik bir uzaklıkta bulunuyor. Savaşın ilk zamanlarından beri cihatçılar Hama şehrine dönük saldırılarına bu bölgeden başladılar. Yoğun çatışmalara sahne olan ve iki tarafında çok sayıda kayıp verdiği saldırılarda, cihatçılar zaman zaman Hama şehrine 3-4 km’ye kadar yaklaştı. Roket ve topçu saldırılarıyla ise Hama şehrini sürekli tehdit edip, zarar verdiler. Suriye Ordusu, daha önce bu bölgeye birkaç büyük saldırı girişiminde bulunsa da, cihatçıların iyi mevzilenmesi dolayısıyla ciddi bir başarı gösteremedi. Bu bölgenin ilginç bir diğer yanı ise, geçtiğimiz Ocak ayında, Heyet Tahrir Şam(eski adıyla El Nusra), İdlib kırsalında neredeyse bütün Türkiye’ye yakın ve ÖSO içinde olan grupları tasfiye ederken, bu bölgede varlık gösteren ve kendinin halen ÖSO’cu olarak tanımlayan Ceyşül İzze grubuna dokunmamış olması. Bu grubun bir diğer ilginç yanı ise, Türkiye’ye yakın gruplar içerisinde Soçi mutabakatını tanımayan tek grup olması. Operasyonun güncel durumundan yola çıkarsak, birkaç gün içinde bu grubun fiilen yok olacağını söyleyebiliriz.

Han Şeyhun kasabasıı ise bölgedeki en büyük yerleşim olması, İdlib kırsalının kapısı konumunda bulunarak sahip olduğu stratejik konum ve El Nusra’nın uzun süredir en önemli merkezlerinden biri olmasıyla bölgenin en önemli yeri durumunda bulunuyor.

Bu bölge, yukarıda yer alan özelliklerine ek olarak, Morek kasabasında Türkiye’nin ateşkes gözlem noktasına ev sahipliği yapıyor.

HAMA’NIN KUZEYİ VE HAN ŞEYHUN’DA OPERASYON NASIL GELİŞTİ?

Geçtiğimiz Mayıs ayında başlattığı operasyonla Hama kuzey kırsalında, cihatçıların önemli merkezlerinden biri konumundaki Kafr Nabuda’yı ele geçiren Suriye Ordusu, bu bölgeye dönük operasyonlar için önemli bir mevzi elde etmişti. O operasyonda hedef, bu bölgenin kuzeybatısında bulunan ve cihatçıların önemli merkezlerinden biri olan Cebel Zaviye’ydi. Suriye Ordusu önemli kazanımlar elde etse de saldırıyı durdurmuştu. Hama kuzey kırsalında ise cihatçılar, bu operasyonu durdurmak ve Kafr Nabuda’yı kurtarmak için saldırıya geçmiş, kısa sürede başarılar elde etselerde, daha sonra bu ele geçirdikleri yerlerden Suriye Ordusu tarafından çıkarıldılar.

5 Ağustos itibariyle ateşkesin çökmesiyle Suriye Ordusu bölgeyi özgürleştirmek için yeni bir operasyon başlattı. Ayın 11’inde Han Şeyhun’un doğusunda bulunan Şukayk köyünü ele geçiren Suriye Ordusu, bir gün sonra ise Han Şeyhun’un batısında bulunan ve cihatçıların karargahı durumundaki Habit kasabasını ele geçirdi. Bu iki yerleşimin ele geçirilmesiyle, bu bölgede bulunan cihatçıların kuşatmaya girme riski oluştu. Türkiye, cihatçıları korumak ve Suriye Ordusu’nun operasyonunu durdurmak için bölgeye askeri konvoylar gönderdi. Fakat bu girişim başarısız oldu. Suriye Ordusu ilerlemesine devam ederek, 4 gün önce Han Şeyhun’un kuzeyinden bölgenin ana ulaşım yolu olan M5 otoyolunu kesti. Bu yolun kesilmesiyle Han Şeyhun kasabası, savunma hattının çok daha zayıf olduğu kuzey yönünden saldırıya açık hale geldi. Bu taktik uzun süredir Suriye Ordusu tarafından kullanılan bir taktik aslında. Savunma hattında bir gedik açıp, cephe hattının tersi yönde ilerleyerek, cihatçıların savunmasının zayıf olduğu alana çıkarak cihatçıları kuşatma altına almaya dayalı olan bu taktiğe, cihatçılar henüz bir önlem alabilmiş durumda değil. Nitekim Suriye Ordusu aynı gün Han Şeyhun’a kuzeyden girdi. Dün itibariyle ise kasabayı cihatçılardan komple temizleyen Suriye Ordusu, Hama kuzeyinde bulunan cihatçıları tamamen kuşatma altına aldı. Bölgeden cihatçıların ciddi kısmının kaçtığı bildirilse de halen kuşatma altında binlerce cihatçı militanın olduğu ifade ediliyor.

Türkiye’nin gözlem üssü ise, Suriye Ordusu tarafından çevrelenmiş bölgede bulunuyor. Türk askerlerinin üssü terketmemiş olması, yeni provokasyon denemelerinin yapılabileceğine işaret ediyor. Bölgede kuşatma altında bulunan cihatçıların ise bu üssün çevresinde konuşlandığı rapor ediliyor. Türkiye diğer taraftan, İdlib güney kırsalında Han Şeyhun’dan sonra en büyük yerleşim konumundaki Maarat El Numan’ın güneyinde yeni bir üs inşaatına girişmiş durumda. Bu üsle birlikte Türkiye’nin, İdlib güney kırsalına dönük Suriye Ordusu’nun operasyonunu engellemeye çalışacağı görülüyor. Türkiye İdlib’i korumaya çalışırken, İdlib bataklığına daha fazla saplanıyor.