MERCEK | Dağlık Karabağ savaşı ve İsrail’in İHA’ları

Alev Doğan

Dağlık Karabağ’da, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çatışmalar süredursun, geçtiğimiz günlerde ajanslara bir video düştü. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri’ne ait silahlı insansız hava aracının (SİHA), Ermenistan topçusunu vurduğu sırada çekilen görüntülerde bir detay dikkati çekti; İsrail ürünü “Orbiter 1K” kamikaze İHA. İntihar/Kamikaze özelliklerinin yanı sıra istihbarat toplamak için de kullanılan bu İHA İsrail’in çatışmalara defacto bir biçimde dahil olması tartışmalarını da beraberinde getirirken konuyla ilgili bir dizi diplomatik kriz başlığı olabilecek gelişme yaşandı. İsrail’in Azerbaycan’a silah satışı Ermenistan’da tepkiyle karşılanırken, Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Anna Nagdalyan, Erivan’ın İsrail’deki büyükelçisini, bu ülkenin Azerbaycan’a yaptığı silah satışları ile ilgili istişareler için geri çağırdığını söyleyecek ve konuyla ilgili şunları kaydedecekti:

“İsrail’in özellikle şu anda, Azerbaycan’ın Türkiye’nin desteğiyle (Karabağ’a yönelik) saldırganlığı koşullarında, Azerbaycan’a ultra modern silahlar tedarik etmesi bizim için kabul edilemez. Bunu dikkate alarak Dışişleri Bakanlığı, İsrail’deki büyükelçisini istişareler için geri çağırmaya karar verdi”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hikmet Hajiyev ise İsrailli gazeteci Barak Ravid’e verdiği mülakatta, “Eğer Ermenistan Azerbaycan’ın İHA’larından korkuyorsa Dağlık Karabağ’daki işgaline son vermelidir” diyecekti. Hajiyev, Ravid’in sorduğu Drone’ların İsrail menşeili olup olmadığı sorusuna ise ‘bazıları’ yanıtını verecek, Azerbaycan ordusunun İHA konusunda son derece gelişkin olduğuna vurgu yapacaktı.[i]

VEKALET SAVAŞININ YENİ ADRESİ KAFKASLAR

İsrail’in bu gerilimdeki rolüne geri döneceğiz ancak ufak bir parantez açmakta fayda var; o da emperyalizmin bölgede sürekli artan tansiyondaki sorumluluğu. Emperyalistlerin Kafkaslarda yeni bir vekalet savaşına giriştiğini, Doğu Avrupa’da ve Ortadoğu’da sahnelenen senaryoların bir benzerini Dağlık Karabağ üzerinden hayata geçirmeye çalıştığını söylersek sanıyorum abartmış sayılmayız. ‘Milliyetçi hezeyanlar’ın harladığı bu gerilimde karşımıza çıkan tablo, yıllarca kardeşlik içerisinde yaşayan iki eski Sovyet halkının bugün birbirini boğazlayacak noktaya gelmiş olmasıdır. Emperyalizmin deyim yerindeyse at koşturduğu tek kutuplu dünyada bu sonucun kaçınılmaz olduğunu vurgulamak gerek, ancak bu oyunu bozmanın yine emekçilerin mücadelesi ile mümkün olduğunu ekleyerek elbette.

MİLYONLARCA DOLARLIK SİLAH ANLAŞMALARI

Bıraktığımız yerden devamla…

Azerbaycan ordusunda kaç tane İsrail menşeili drone olduğu bilinmiyor ancak çeşitli iddialar mevcut.[ii] Bu iddialardan biri 2011 yılında yayımlanan bir SUAS raporunda yer alıyor, o da İsrail menşeili bir Drone’un Ermenistan tarafından 2008’de düşürüldüğü yönünde. Bir diğeri iddia ise Azerbaycan ordusunun Hermes 900 adlı son derece pahalı Drone’u envanterinde bulundurduğu. Bu iddialar kanıtlanabilmiş değil ancak Azerbaycan’ın İsrail menşeili silahlara sahip olduğunu gizlememesi üstelik bunu resmi kaynaklar aracılığı ile yapması ve iki ülke arasındaki silah anlaşmaları iddiaların doğruluk payını bir hayli yükseltiyor. Tarihleri biraz geriye alarak bu anlaşmalara göz atacak olursak;

2008’in Eylül ayında Azerbaycan’la İsrail arasında askeri işbirliği çerçevesinde milyonlarca dolarlık silah anlaşması imzalandığı bildirilmişti.

İsrail’de yayımlanan Haaretz gazetesinin savunma editörlerinden Yossi Melman Azerbaycan’la imzalanan askeri anlaşma çerçevesinde İsrail’in, Bakü yönetimine milyonlarca dolarlık silah satacağını belirtmiş, imzalanan anlaşma doğrultusunda birçok İsrail şirketinin Azerbaycan’a ürettiği silah ve askeri teçhizatı ihraç edeceğini duyurmuştu. Melman haberinde, İsrailli Soltam şirketinin havan topu ve mühimmat, Israel Military Industries’in sahra topları ve Tadiran Communications şirketinin de radyo ekipmanları satacağını söylemişti.[iii]

2009 yılında ise İsrail savunma şirketi Elbit Systems Azerbaycan’da temsilcilik açacak ve Azerbaycan Savunma Sanayi Bakanlığı İHA üretimine başlayacaktı.

2012 yılının Şubat ayında ise iki ülke tam tamına 1 milyar 600 milyon dolar tutarında bir silah anlaşmasına imza atacak, İsrail savunma yetkilileri, anlaşma uyarınca Azerbaycan’a insansız uçak, uçaksavar ve füze savunma sistemi satılacağını açıklayacaktı.

2016 Aralık ayında ise bu silah anlaşmalarına bir yenisi eklenecek, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İsrail’den silah ve güvenlik ekipmanı satın almak için 5 milyar dolarlık, uzun vadeli bir sözleşme imzalandığını açıklayacaktı.

Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan ise geçtiğimiz Temmuz ayında The Jerusalem Post’a verdiği demeçte İsrail’in, Azerbaycan ile yaptığı silah ticaretini bir an önce durdurması gerektiğini ifade edecekti.[iv]

İSRAİL GÜNEY KAFKASYA’DA ETKİSİNİ ARTTIRMAYA ÇALIŞIYOR

Tüm bu askeri anlaşmaların yanı sıra Azerbaycan ve İsrail arasındaki ticaretin 2019 itibari ile yılda 5 milyar doları aştığı bilgisi de iki ülkenin dirsek mesafesinde olduğunun başka bir göstergesi. İsrail, İran’ı sıkıştırmak amacı ile bu işbirliğinde sürekli vites yükselte dursun bir yandan da Ermenistan’ı ‘incitmemek’ derdinde. Ancak her koşulda Dağlık Karabağ’daki çatışma ortamı ABD’nin küçük kardeşi İsrail’in işine gelen bir durum. Zira Siyonist İsrail rejiminin uzunca bir süredir Güney Kafkasya’da etkisini arttırmak için çaba gösterdiği herkesçe bilinen bir gerçek olarak durmakta.

SONUÇ YERİNE

Dağlık Karabağ’daki ateş emperyalistler tarafından körüklense de, Azerbaycan yönetimi Siyonist İsrail rejimi ile ilişkilerini her geçen gün geliştirse de, milliyetçilerin koparttığı yaygara kulakları sağır etse de ortada değiştirilemeyecek bir gerçek var o da halkın savaşmak istemediği. Azerbaycan’ın sınırlarını neden kapattığı sorusunun cevabı da burada yatıyor aslında. Ve bu irade en gelişkin silahlardan daha güçlü. Bunu bir kenara yazalım…

[i] https://www.timesofisrael.com/armenia-recalls-ambassador-from-israel-to-protest-sale-of-weapons-to-azerbaijan/

[ii] https://www.jpost.com/middle-east/israeli-drones-in-azerbaijan-raise-questions-on-use-in-the-battlefied-644161

[iii] https://www.haaretz.com/1.5038068

[iv] https://www.jpost.com/israel-news/armenian-fm-to-post-israel-needs-to-halt-all-weapon-sales-to-azerbaijan-636713