Tarım ve Orman Bakanlığı, Sayıştay’ın denetiminden geçemedi

Sayıştay, raporunda 2013’ten itibaren özellikle evsel ve tıbbi kullanım amaçlı etil alkol kullanılarak yapılan yasa dışı alkollü içki üretiminde önemli artış yaşandığına işaret edildi. Bu alkollerde görülen arz fazlasının, merdiven altı tesislerde üretilen ve bandrolsüz olarak veya sahte ya da usulsüz bandrol kullanılarak piyasaya sürülen sahte ürünlerin ve tüketicilerin şahsi tüketimleri için evlerinde ürettikleri alkollü içkilerin yapımında kullanıldığının değerlendirildiği belirtildi.

Cumhuriyet’ten Mustafa Çakır’ın haberine göre, raporda “Ağırlıklı olarak gıda hazırlanmasında kullanılmak üzere marketlerde satışa sunulan evsel kullanım amaçlı etil alkolün yıllık kullanımı 2013 yılında 12 bin 117 litre iken, kullanım miktarı 2014 yılında 26 bin 448 litre, 2015 yılında 88 bin 501 litre, 2016 yılında 178 bin 984 litre, 2017 yılında ise 2 milyon 319 bin 704 litre olarak gerçekleşmiştir” denildi.

Bu konuda alınan önlemlerin ardından 2018’de 1 milyon 203 bin 43 litre, 2019’da ise 2 milyon 358 bin 953 litre evsel kullanım amaçlı etil alkol satışı gerçekleştirildiğine işaret edilen raporda, bu kez de hastane ve eczanelerin kullanımı için piyasaya sunulan tıbbi amaçlı etil alkolün satışında önemli artış yaşandığı belirtildi. Tıbbi kullanım amaçlı etil alkolün yıllık kullanım miktarı 2013’te 1 milyon 414 bin 988 litre iken, 2019’da ise 7 milyon 755 bin 972 litre olarak gerçekleşti. Raporda, “Fiili talebi yaklaşık 1.5 milyon litre/yıl olmasına karşın 2019 yılı satışının 6 milyon litreye ulaşmış olması, en az 4 – 4.5 milyon litre tıbbi kullanım amaçlı alkolün sahte distile alkollü içki üretiminde kullanıldığını işaret etmektedir” denildi.

Yasal yerli distile alkollü içki pazarının 2019 sonu itibarıyla yaklaşık yüzde 25 daraldığı belirtilen raporda, “2018 yılında 50 milyon litre olan yurt içi alkollü içki üretimi 2019 yılında 40 milyon litre seviyesinde gerçekleşmiştir. Sadece özel tüketim vergisi (ÖTV) kaybının 2019 yılı için en az 1.56 milyar TL’ye ulaştığı hesaplanmakta olup paylaşılan arz rakamları üreticilerin ve ithalatçıların beyanlarından elde edildiğinden, fiili arz miktarı konusunda kesin veri bulunmamaktadır” denildi. Sayıştay, bu konuda içerisinde yasaklamaların da yer aldığı bir dizi önlem önerisinde bulundu.

Sayıştay, usulünce atanmış muhasebe yetkilisinin kontrolü dışında banka hesaplarının bulunduğu, bu hesaplarda yer alan tutarların muhasebeleştirilmediği, kamu idarelerinin mali tablolarında gösterilmediği ve hatta zaman aşımına uğradığına işaret etti. Bakanlıkça uygulanan idari para cezalarının muhasebeleştirilmediği ve raporlanmadığı belirtildi.

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü adına açılı banka hesaplarından hak sahiplerine yapılan ödemeler arasında lehte ve aleyhte farklar bulunduğu, 2019’da tarımsal destekleme kapsamında toplam 16 milyar 965 milyon 138 bin 739.70 TL bütçe gideri yapıldığı halde, fiilen hak sahiplerine 17 milyar 180 milyon 772 bin 135.22 TL ödendiği kaydedildi.