5 soruda sermayenin "centilmenlik anlaşması"

Bağlantıyı Kes Hareketi, son dönemde gündemde olan Rekabet Kurumu’nun son soruşturmasına dair emek cephesinden merak edilenleri beş soruya yanıt verdi.

Rekabet Kurumu, 32 firmaya eşzamanlı olarak soruşturma başlatmıştı. İçlerinde, kamuoyu tarafından da bilinen ünlü teknoloji, gıda ve perakende şirketleri bulunuyordu. Operasyonların ardından gözler Rekabet Kurumu’na meraklar ise ‘Centilmenlik Anlaşması’nda yönelmişti.

Bağlantıyı Kes Hareketi, son dönemde gündemde olan Rekabet Kurumu’nun son soruşturmasına dair emek cephesinden merak edilenleri beş soruya yanıt verdi.

1- 32 şirket neden aralarında centilmenlik anlaşması yaptı?

“Şirketlerin kâr oranlarındaki azalışını engellemek ve kendi aralarındaki acımasız rekabette üstün olmak için emek ücretlerini aşağıya çekme arzusu, daha iyi iş için başka firmaya geçmek isteyen işçinin önünün kesilmesi, işçi haklarının şirketler arasında sabitlenmesi, çalışan bilgi gizliliğinin ihlali ve bunun gibi birçok işçi lehine hakkı anlaşma ile ortadan kaldırmak ve sermaye çıkarılarını korumak adına 32 şirketin aralarında centilmenlik anlaşması yaptığı anlaşılmıştır.”

2- Centilmenlik anlaşması hangi şirketler arasında yapılır?

“Türkiye’de bu tip anlaşmalar genelde ana şirket ve iştirakleri ile taşeron firmalar arasında yapılır. Rekabet Kurumu’nun yaptığı açıklamaya göre ise bu anlaşma, aynı alanda varlık gösteren, ağırlıklı faaliyet alanı elektronik ticaret olan, teknoloji, perakende ve gıda şirketleri arasında yapıldı.”

3- Centilmenlik anlaşması aracılığı ile sermaye, iş gücünün şirketler arasındaki hareketliliğe neden müdahale eder?

İşçinin iş değiştirmesine yapılan müdahale ile ücretlerin aşağı çekilmesi ve bu yolla uzun vadede asla gerçek değerini bulamaması, işçinin daha iyi çalışma koşullarına ulaşmasının engellenmesi, ucuz emek ücretlerine talebin artması ve refahın işçiden işverene aktarılmasını sağlamak için sermaye iş gücü hareketliliğine müdahale eder.

4- Sermayenin pazar gücü ile centilmenlik anlaşması arasındaki ilişki nedir?

“Piyasayı domine eden şirketler, ücretlerin şirketler arasında anlaşma ile işçi ücretlerine tavan fiyatlar belirleyerek işçinin asla emek karşılığını bulamamasına sebep oluyor. Bu anlaşmadaki 32 şirketin örgütlü olarak emek ücretlerine müdahale ettiği görülürken, işçilerin örgütsüz olması sebebiyle düşük emek ücretlerine mahkum edildiği anlaşılmıştır.

Centilmenlik anlaşması ile sermaye pazar gücünü, emek ücretleri ve işçi hakları açısından kontrol eder.”

5- Sermaye, centilmenlik anlaşması ile işçinin kişisel bilgilerini neden/nasıl kullanır?

“İşçinin kişisel bilgileri, yöneticisi ile ilişkileri, işçinin performans bilgileri, işçi maaşları, işçinin sosyal ve politik duruşu olası bir transfer/geçiş durumunda işçi aleyhine kullanılarak işçinin pazarlık gücü elinden alınır. Sermaye tarafından işçinin kişisel bilgileri işçi aleyhine işlenir ve KVKK’ya aykırı olarak paylaşılır.

Rekabet Kurumu’nun yaptığı açıklamada, iş gücü piyasasına yönelik olarak Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un ihlal edilip edilmediğinin tespiti amacıyla resen yürütülen ön araştırmanın, Rekabet Kurulunca karara bağlandığı bildirildi.”

Ön araştırmada elde edilen bilgi, belge ve yapılan tespitleri, 1 Nisan 2021 tarihli toplantısında müzakere eden Rekabet Kurulunun, bulguları ciddi ve yeterli bulduğu ifade edilen açıklamada, Kanun’un ilgili maddesinin ihlal edilip edilmediğinin tespitine yönelik haklarında soruşturma başlatılan teknoloji, gıda ve perakende şirketleri şöyle sıralandı:

“Yemek Sepeti Elektronik İletişim Perakende Gıda Lojistik, Zomato İnternet Hizmetleri, Commencis Teknoloji, Markafoni Elektronik Pazarlama ve Ticaret, Limango Dış Ticaret ve Sanal Mağazacılık Hizmetleri, Mynet Medya Yayıncılık Uluslararası Elektronik Bilgilendirme ve Haberleşme Hizmetleri, Grupanya İnternet Hizmetleri İletişim Organizasyon Tanıtım ve Pazarlama, 41 29 Medya İnternet Eğitimi ve Danışmanlık Reklam Sanayi Dış Ticaret, Havas Worldwide İstanbul İletişim Hizmetleri, Noktacom Medya İnternet Hizmetleri, Meal Box Yemek ve Teknoloji, NTV Radyo ve Televizyon Yayıncılığı, Google Reklamcılık ve Pazarlama, Sahibinden Bilgi Teknolojileri, Peak Oyun Yazılım ve Pazarlama, Veripark Yazılım, Koçsistem Bilgi ve İletişim, Zeplin Yazılım Sistemleri ve Bilgi Teknolojileri, DSM Grup Danışmanlık İletişim ve Satış Ticaret (Trendyol), Etiya Bilgi Teknolojileri Yazılım Sanayi ve Ticaret, Logo Yazılım Sanayi ve Ticaret, Çiçek Sepeti İnternet Hizmetleri, Doğuş Planet Elektronik Ticaret ve Bilişim Hizmetleri, Valensas Teknoloji Hizmetleri, Mobven Teknoloji, Pizza Restaurantları, Mawarıd Gıda Ticaret, Anadolu Restoran İşletmeleri, TAB Gıda Sanayi ve Ticaret, İş Gıda, Migros Ticaret ve Getir Perakende Lojistik.”