Varlık Fonu Genel Müdürü: Özel sektörün çekindiği alanlarda devreye girmeye çalışıyoruz
Milli Piyango'nun 1926'dan beri düzenlendiğini anlatan Sönmez, "Bunu özel sektörün işletimine verdik ama lisansı bizde." diye konuştu.
Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetimi AŞ Genel Müdürü Zafer Sönmez, “Özel sektörün girmeye çekindiği ya da bir ölçek oluşturamadığı alanlarda TVF devreye girmeye çalışıyor.” diye konuştu.
Sönmez, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Türkiye Varlık Fonu Yönetim Anonim Şirketi ile Türkiye Varlık Fonu’nun 2019 Yılı Mali Tabloları ve Faaliyetleriyle İlgili Denetim Raporu’nun görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Petrokimya ve maden projelerindeki çevresel etkilere önem verdiklerini iddia eden Sönmez, “Bütün yatırımlar ÇED raporları etrafında oluyor ve bunlarda çok yüksek standartlar var. TVF neden bu yatırımları yapıyor? Türkiye’nin milli bağımsızlığı için cari açık problemini çözmesi gerekiyor. Cari açık konusunu yapısal olarak çözemezsek bir halka içerisinde dönüyor olacağız.” diye konuştu.
Dünyadaki enerjinin üçte birinden fazlasının kömürle üretildiğini söyleyen Sönmez, “Kömürden bir iki günde vazgeçilecek bir durum yok. Linyitimizin kalorisi yüksek değil ama bunu enerjiye dönüştürebilecek teknoloji mevcut. Türkiye bu kaynağı kullanmak zorunda. İllerimiz ‘bu projeleri bizde yapın’ taleplerinde bulunuyor. Varlık Fonunun yaptığı yatırımlar yerelde yatırımlardır, yerelde istihdamdır.” ifadesine yer verdi.
MİLLİ PİYANGO: İŞLETMESİNİ VERDİK, LİSANSI BİZDE
Milli Piyango’nun 1926’dan beri düzenlendiğini anlatan Sönmez, “Bunu özel sektörün işletimine verdik ama lisansı bizde. Buna benzer aynı modelde İddia, Spor Toto da aynı şekilde. Burada yaptığımız modelin güzel tarafı, yüzde 49’u İtalyan bir yabancı yatırımcı tarafından işletiliyor.” dedi.
Milli Piyango’da insanları izlemediklerini belirten Sönmez, “Devletin kontrolünde ve gözetiminde milli piyango yapısı yapılıyor. Burada asıl konu, biz bunu tamamen özel sektör düşüncesiyle yapmıyoruz. Varlık Fonu da şartname şartlarında bu işi kamu bilinciyle takip ediyor. 47 yıllık lisanslarımız var, şu an 46 yıla inmiş durumda.” şeklinde konuştu.
Milli Piyango’nun kuruluşundan bu yana satılmayan biletlerin gelirinin Hazineye irat kaydedildiğini ve bu konuda hiçbir şeyin değişmediğini anlatan Sönmez, “4 tane bilet vardı. Maalesef medyada Milli Piyango satılmasın diye negatif bir kampanya oldu.” dedi.
Sönmez, bor konusunun milletin içine dokunan bir konu olduğunu dile getirerek, şunları anlattı:
“Türkiye’nin çok ciddi bir bor kapasitesi var. İkinci bor kapasitesi Amerika’da. Yıllık tüketimin çok yükseğinde bir rezervimiz var. Boru, bor olarak çıkartırsak bizim esasında fiyatı kontrol edebilme imkanımız yok. Boru, katma değerli ürüne dönüştürmemiz lazım. Bugün bor karbür dediğimiz ürün, füzenin ucundaki kaplama malzemesi. Isıya mukavemet kazandırıyor. Bunun tonu 350-400 bin dolarla gidiyor. ya da bir çelik yeleğe borla mukavemet kazandırılıyor. Eti Maden ürünlere katma değer kazandırıyor. Temizlik deterjanından, alt taraftan en üst tarafa kadar… Geçen haftalarda lityum tesisi vardı, şu an Çinlilerle beraber bor karbür tesisi yatırımı yapılıyor. Eti Maden, bütün segmentte katma değeri olan ürünleri koymaya başladı. Eskiden bunu çuvallara koyup gönderiyorduk. Bor bizim için stratejik bir alan. Türkiye Varlık Fonu’nun Eti Maden’i satmak gibi bir planı yoktur, aklının köşesine bile gelmemiştir. Hiçbir yerde de bunu ne söyledik ne ifade ettik.”
Dünyada posta işlemlerinde yaşanan küçülmelerden dolayı PTT’nin cirosunda azalma olduğunu ifade eden Sönmez, bunun alternatifi üzerinde çalışmalar yürüttüklerini bildirdi. Sönmez, “Dünyada e-ticaret ve kargo lojistik alanında bir gelişme var ve PTT’yi burada tekrar lider konuma getirmemiz lazım. Kargo alanında PTT’nin pazar payı yüzde 10’lar civarında. Biz burada PTT’yi lider bir kurum yapmak sorumluluğundayız. Bunun için de çok büyük zaman harcıyoruz.” dedi.
“MASRAFLARIMIZ GÖRÜLEMİYOR”
Varlık Fonu’nun masraflarının görülemediğine ilişkin değerlendirmeler yapıldığını anımsatan Sönmez, “Geçen sene TVF Yönetim AŞ’nin denetimden geçmiş ayrı bir raporu var. Bütün masraflar, satılan malın maliyeti kısmında yazıyor. Personel gideri, danışmanlık gideri, amortisman gideri yazıyor. TVF AŞ’nin raporu, uluslararası denetleme standartlarında. Biz Varlık Fonu yönetimi olarak bu denetimin yapılmasını özelikle istiyoruz.” açıklamasında bulundu.
Türkiye’nin madenlerinin, özellikle yeraltı değerlerinin uluslararası standartlarda çalışılıp, finanse edilip bir büyüklük oluşturması gerektiğini düşündüklerini dile getiren Sönmez, “Bu anlamda Türkiye’nin bir yatırım kolunun buna stratejik olarak bakması gerekir. Biz piyasa şartları içerisinde buna bakıyoruz. Devlet olmadığı alanda bazen kurallar silsilesi ve piyasanın şartları tam çalışmıyor olabilir. Bu tür alanlarda özel sektörün girmeye çekindiği ya da bir ölçek oluşturamadığı alanlarda TVF devreye girmeye çalışıyor.” diye konuştu.
Toplantının başında, denetim raporundaki “Gizli” ibaresine yönelik tartışmanın kendilerini derinden üzdüğünü ifade eden Sönmez, “Varlık Fonu olarak her şeyi açık açık tartışmak istiyoruz. Bizler esasında yıllar boyunca özel sektördeki deneyimlerimizi kamunun hizmetine verip bir şekilde ülkeye hizmet etmeye çalışan insanlarız. Hatalarımız olabilir. Denetimin yılda bir defa olmaması gerektiğini düşünüyorum. Bu anlamda komisyon üyelerimizi ne zaman isterlerse yatırımlarımızın yerleri dahil ofisimizde ağırlamak ve detayları da konuşmak isteriz.” dedi.
Sönmez’in konuşmasının ardından Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Cevdet Yılmaz, yapılan değerlendirmelerin sonrasında oluşan raporun Meclis Başkanlığına sunulacağını belirtti.
