“Gaziantep’te son on yılda en az 427 işçi çalışırken hayatını kaybetti”

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin 2013-2023 yıllarını kapsayan “Gaziantep İş Cinayetleri Raporu”nu yayımladı. Raporda, “2013 yılında 29 işçi, 2014 yılında 29 işçi, 2015 yılında 33 işçi, 2016 yılında 34 işçi, 2017 yılında 34 işçi, 2018 yılında 50 işçi, 2019 yılında 49 işçi, 2020 yılında 58 işçi, 2021 yılında 55 işçi, 2022 yılında 41 işçi ve 2023 yılının ilk yedi ayında 15 işçi olmak üzere; 2013 yılından bugüne Gaziantep’te ‘en az’ 427 işçi ‘iş cinayetleri’nde hayatını kaybetti” denildi.

İSİG internet sitesinde yayınlanan açıklamada, Gaziantep’in ekonomik, sosyal, siyasal, demografik ve coğrafi açılardan Türkiye’nin en önemli sanayi merkezlerinden biri olduğu belirtildi. 2022 yılında başta tekstil, halı, hububat ve bakliyat, kimyevi maddeler, kuru meyve, elektrik ve elektronik, çelik olmak üzere birçok sektördeki ihracat rakamının 10 milyar 523 milyon dolara ulaştığı belirtilen açıklamada, “Bu rakam, Uluslararası Para Fonu’nun 2021 yılı verilerine göre Kosova, Karadağ, Somali, Moritanya, Kırgızistan, Tacikistan ve Cibuti’nin aralarında bulunduğu 68 ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasından daha fazladır” denildi.

Gaziantep’in Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından “Anadolu’ya rol model” olarak gösterildiğine değinilen açıklamada, “Üretim ve ihracat temposunun düşmemesi için işçi sınıfı mücadelesi kontrol ve baskı altına alınmak istenmektedir. Kentte hüküm süren, aşırı ve yoğun çalışmayı dayatan, hak arama mücadelesini sekteye uğratan, işbirlikçi sendikacılık anlayışını yerleştiren despotik emek rejimi sayesinde övünülen ihracat rakamları ve kar marjları mümkün olmaktadır” ifadelerine yer verildi. Raporun devamında şu değerlendirmelere yer verildi:

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin 2013-2023 yıllarını kapsayan “Gaziantep İş Cinayetleri Raporu” bugün yayınlandı. Raporda, “2013 yılında 29 işçi, 2014 yılında 29 işçi, 2015 yılında 33 işçi, 2016 yılında 34 işçi, 2017 yılında 34 işçi, 2018 yılında 50 işçi, 2019 yılında 49 işçi, 2020 yılında 58 işçi, 2021 yılında 55 işçi, 2022 yılında 41 işçi ve 2023 yılının ilk yedi ayında 15 işçi olmak üzere; 2013 yılından bugüne Gaziantep’te ‘en az’ 427 işçi ‘iş cinayetleri’nde hayatını kaybetti” denildi.

İSİG Meclisi’nin son 10 yılda Gaziantep’te yaşanan iş cinayetlerine ilişkin “Gaziantep İş Cinayetleri Raporu” bugün yayınlandı. İSİG internet sitesinde yayınlanan açıklamada, Gaziantep’in ekonomik, sosyal, siyasal, demografik ve coğrafi açılardan Türkiye’nin en önemli sanayi merkezlerinden biri olduğu belirtildi. 2022 yılında başta tekstil, halı, hububat ve bakliyat, kimyevi maddeler, kuru meyve, elektrik ve elektronik, çelik olmak üzere birçok sektördeki ihracat rakamının 10 milyar 523 milyon dolara ulaştığı belirtilen açıklamada, “Bu rakam, Uluslararası Para Fonu’nun 2021 yılı verilerine göre Kosova, Karadağ, Somali, Moritanya, Kırgızistan, Tacikistan ve Cibuti’nin aralarında bulunduğu 68 ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasından daha fazladır” denildi.

Gaziantep’in Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından “Anadolu’ya rol model” olarak gösterildiğine değinilen açıklamada, “Üretim ve ihracat temposunun düşmemesi için işçi sınıfı mücadelesi kontrol ve baskı altına alınmak istenmektedir. Kentte hüküm süren, aşırı ve yoğun çalışmayı dayatan, hak arama mücadelesini sekteye uğratan, işbirlikçi sendikacılık anlayışını yerleştiren despotik emek rejimi sayesinde övünülen ihracat rakamları ve kar marjları mümkün olmaktadır” ifadelerine yer verildi. Raporun devamında şu değerlendirmelere yer verildi:

“Yüzde 85’ini ulusal basından; yüzde 15’ini ise işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, sendikalar ve yerel basından öğrendiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiğimiz kadarıyla, 2013 yılında 29 işçi, 2014 yılında 29 işçi, 2015 yılında 33 işçi, 2016 yılında 34 işçi, 2017 yılında 34 işçi, 2018 yılında 50 işçi, 2019 yılında 49 işçi, 2020 yılında 58 işçi, 2021 yılında 55 işçi, 2022 yılında 41 işçi ve 2023 yılının ilk yedi ayında 15 işçi olmak üzere; 2013 yılından bugüne Gaziantep’te ‘en az’ 427 işçi ‘iş cinayetleri’nde hayatını kaybetti.

Gaziantep’te iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı şöyle: İnşaat, Yol işkolunda 92 işçi; Tarım Orman işkolunda 77 emekçi (45 işçi ve 22 çiftçi); Tekstil, Deri işkolunda 49 işçi; Taşımacılık işkolunda 47 işçi; Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 34 emekçi; Metal işkolunda 27 işçi; Belediye, Genel İşler işkolunda 26 işçi; Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 22 işçi; Gıda, Şeker işkolunda 12 işçi; Savunma, Güvenlik işkolunda 7 işçi; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 6 işçi; Enerji işkolunda 6 işçi; Ağaç, Kâğıt işkolunda 5 işçi; Madencilik işkolunda 3 işçi; Konaklama, Eğlence işkolunda 3 işçi; Basın, Gazetecilik işkolunda 2 işçi; Banka, Finans, Sigorta İşkolunda 2 işçi, İletişim işkolunda 1 işçi; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 1 işçi; elimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 5 işçi hayatını kaybetti.

İşkollarına baktığımızda inşaat ve tarımdaki işçi ölümleri ilk iki sırada taşımacılıktaki işçi ölümleri dördüncü sıradadır. Ancak tekstil işçileri ve göçmen işçi ölümlerinin fazla olması ile Türkiye genelinden ayrışmaktadır:

-Başpınar’daki Organize Sanayi Bölgeleri’nde tam bir patron keyfiyeti sürmekte, patronlar karlarına kar katarken işçiler sefalet koşullarında ve sağlık-güvenlik önlemleri olmadan çalışmaktadır. Bunun sonucu olarak tekstil işçi ölümleri yüzde 12 oranla Türkiye ortalamasının 4-5 katıdır.

-Gaziantep’te tespit edebildiğimiz kadarıyla son on yılda 50’si Suriyeli olmak üzere 51 göçmen işçi hayatını kaybetmiştir. Göçmen işçi ölüm oranı yüzde 12 ile Türkiye ortalamasının iki katıdır. Suriyeliler inşaat, tekstil, tarım, metal, gıda gibi sektörlerde ucuz işgücü olarak istihdam edilmektedir.

Gaziantep’te iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle: Trafik, Servis Kazası nedeniyle 102 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 70 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 57 işçi; Covid-19 nedeniyle 38 işçi; Patlama, Yanma nedeniyle 31 işçi; Şiddet nedeniyle 29 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 23 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 22 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 18 işçi; İntihar nedeniyle 12 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 10 işçi; Kesilme, Kopma nedeniyle 3 işçi; diğer nedenlerden dolayı 12 işçi hayatını kaybetti.

Ölüm nedenlerine baktığımızda servis kazaları, ezilme ve göçükler ile yüksekten düşmeler ilk üç sıradadır. Ancak Covid-19, patlama ve yanma ile işyerlerinde şiddet nedenli işçi ölümleri Türkiye ortalamasının üzerindedir:

-Sağlık emekçilerinin yanı sıra tüm işçiler salgın döneminde önlem alınmadan ölesiye çalıştırıldı. Tekstil işçileri, büro çalışanları, güvenlik görevlileri vd. bunun sonucu olarak en az 38 arkadaşımız Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti.

-Kentte işyerlerinde şiddet vakaları ile çok sık karşılaşılıyor. Sağlıkta şiddetin simge ismi Dr. Ersin Arslan 17 Nisan 2012’de çalıştığı hastanede bıçaklanarak öldürülmüştü. Daha geçen hafta sonu Özel Bayındır Hastanesi’nde Dr. Asadullah Begoğlu darp edilerek yoğun bakıma kaldırıldı. Diğer yandan başta göçmenler olmak üzere işçilerden haraç almaya çalışan çeteler tarafından öldürülen işçiler var.

-Başta metal olmak üzere tekstil, gıda ve kimya atölyelerinde alınmayan önlemler nedeniyle meydana gelen patlamalar sonucu en az 31 arkadaşımız hayatını kaybetti.

Gaziantep’te iş cinayetlerinin cinsiyetlere göre dağılımı şöyle: 20 kadın işçi ve 407 erkek işçi hayatını kaybetti. Kadın işçi ölümleri Türkiye ortalamasına göre daha az.

Gaziantep’te iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle: 14 yaş ve altı 18 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 21 çocuk/genç işçi, 18-29 yaş arası 96 işçi, 30-49 yaş arası 177 işçi, 50-64 yaş arası 82 işçi, 65 yaş ve üstü 13 işçi, yaşını bilmediğimiz 20 işçi hayatını kaybetti.

Yaş gruplarına baktığımızda çocuk işçi ölümleri Türkiye ortalamasının iki katı. Çocuklar tarım ve inşaat başta olmak üzere metal, tekstil, gıda ve ağaç işkollarında çalışıyorlar. Yine 30 yaş altı işçi ölümlerine baktığımızda tüm ölümlerin üçte biri olduğunu görüyoruz. Göçmen işçilerin de etkisiyle Gaziantep’te genç bir işçi sınıfı olduğunu belirtmeliyiz.

Gaziantep’te iş cinayetlerinde ölenlerin 6’sı (yüzde 1,4) sendikalı işçi, 421’i ise (yüzde 98,6) sendikasız. Bu noktada iki hususun altını çizmek gerekiyor. Bu tablo gösteriyor ki kentteki işçiler örgütsüz. Sendikalaşma oranı çok düşük, güvencesiz çalıştırma ve patron keyfiyeti işyerlerinde hakim durumda. Diğer yandan örgütlü sendikalarda da işbirlikçi sendikacılık hakim durumda. Kentteki işçi sorunlarının çözümü için bir şey yapmayan işbirlikçi sendikalar kendi üyelerinin taleplerine bile kulak tıkamakta. Bu noktada işçi sınıfının fiili ve meşru mücadele hattında güncel sorunlarını örgütleyen ve tarihsel olarak da sınıf mücadelesi çizgisinde olan sendikaları desteklemek çok önemli.

176 ölüm Şehitkamil’de; 98 ölüm Şahinbey’de; 57 ölüm Nizip’te; 31 ölüm Nurdağı’nda; 28 ölüm İslahiye’de; 17 ölüm Oğuzeli’de; 10 ölüm Araban’da; 8 ölüm Yavuzeli’de; 2 ölüm Karkamış’ta meydana geldi.

Bu tabloya baktığımızda özellikle tekstil, metal, gıda, ağaç başta olmak üzere sanayinin, yine lojistiğin merkezinin Şehitkamil olduğunu görmekteyiz. Diğer bir merkez de Şahinbey. Bu iki ilçede ayrıca inşaat başta olmak üzere belediye ve hizmet sektöründeki ölümler de yoğun. Diğer ilçelerde sırasıyla sanayinin azaldığını tarım işkolundaki ölümlerin arttığını görmekteyiz.