Makina Mühendisleri Odası: Kazan patlaması önlenebilirdi

"İnsanların hayatlarının değersizleştiği, ölümlerin kader, can kaybı olmamasının şans olarak ifade edildiği günlerden geçiyoruz. Oysa bilimi ve tekniği referans alarak gerçekleştirilen mühendislik projelerinde ve uygulamalarında insanların herhangi bir can ve mal kaybına uğramayacağını biliyoruz."

TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Sekreteri C. Ahmet  Akçakaya İstanbul Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi ek bina kazan dairesinde meydana gelen kazan patlaması ile ilgili kamuoyunu bilgilendiren bir açıklama yayımladı. Açıklamada “Sıcak su kazanının incelenmesi sonucunda; susuz kalan kazanın, brülörünün çalıştırılması sonucu ısı etkisine maruz bırakıldığı ve sonrasında yüksek ısıya maruz kalan kazana su girişi yapıldığında kazanın patladığı öngörülmektedir.” denildi.

“Yaşanan kazan patlaması önlenebilirdi” başlığıyla yayımlanan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

İnsanların hayatlarının değersizleştiği, ölümlerin kader, can kaybı olmamasının şans olarak ifade edildiği günlerden geçiyoruz. Oysa bilimi ve tekniği referans alarak gerçekleştirilen mühendislik projelerinde ve uygulamalarında insanların herhangi bir can ve mal kaybına uğramayacağını biliyoruz. Ülkemizde yaşanan deprem afetinin felakete dönüşmesine izin vermeyen örnekler bunu ispatlıyor.
Sıcak su kazanının incelenmesi sonucunda; susuz kalan kazanın, brülörünün çalıştırılması sonucu ısı etkisine maruz bırakıldığı ve sonrasında yüksek ısıya maruz kalan kazana su girişi yapıldığında kazanın patladığı öngörülmektedir.

Kazanlardaki en önemli risk kazanın susuz kalmasıdır. Bu nedenle kazandaki su seviyesinin kontrol edilmesi işleminin ilk kısmı kazana gerekli suyun otomatik olarak beslenmesidir. Kazanların su seviyesi düştüğünde kazana istenilen sürede ve miktarda suyun beslenmesi gerekmektedir. Kazanın susuz kalması sonucu sıcaklığı yükselen metal kısmın tekrar suyla temas etmesi durumunda şiddetli bir patlama olur.
TSEN 12828+A1 Isıtma sistemleri – Binalarda – Suyla çalışan ısıtma sistemlerinin tasarımı standart’ı 4.6.2 kapalı sistemlerde gerekli olan emniyet tedbirleri kısmında 4.6.2.3 maddesi su eksikliğine karşı emniyet tedbiri maddesinde alınacak tedbir aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.

‘Elektrot tipi ısı üreteci ve ısı eşanjörünün ikincil tarafında bulunan ısıtma sistemleri dışında, kapalı ısıtma sistemleri bir su seviye sınırlayıcı veya başka bir cihazla donatılmalı (örneğin en düşük basınç sınırlayıcısı ya da akış kontrol tertibatı gibi), böylece ısı üretecinin ısı yayan yüzeyinde aşırı sıcaklık yükselmesine karşı kilitleme koruması sağlanmalıdır.’

Kazan susuz kaldığında brülörün çalışmasını engelleyecek emniyet sistemleri ile donatılmış olması gereklidir. Mevcut sıcak su kazanında standartta belirtilen güvenlik tertibatlarının çalışır durumda olması bu tip kazaların yaşanmasını engelleyecektir.

İşletmelerde bulunan basınçlı ekipmanların en az yılda birkez periyodik kontrollerinin yapılması, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre zorunludur. Bu kontroller kazan imalat standartına göre TS EN 303 serisi, TS 497, TS 430, TS EN 14394+A1 ve TS EN 12828+A1 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

Bu tip kazaların bir daha tekrarlanmaması ve iş cinayetlerinin önüne geçilmesi amacıyla, bilimin ve tekniğin gerekliliklerini kabul eden anlayışın hakim olması, standartların doğru şekilde uygulanması, bu süreçlerin doğru şekilde denetlenmesi, imalatçıların ve kazan işleticilerinin eğitimleri ve yetkinliklerinin değerlendirilmesi ve periyodik kontrollerinin uygun şekilde yapılması için ilgili kamu kurumları ve sektördeki tüm bileşenlerle, Makina Mühendisleri Odası olarak her türlü görev ve işbirliğine açık olduğumuzu bir kez daha bildiririz. İş Kazaları Kader Değildir!