TOKİ yurttaşı dert sahibi yaptı

İktidar seçim öncesi bu kez yeni konut projesi açıklamadı. Ancak adı konut projeleri ile anılan Kurum’u aday gösterdi. TOKİ ise bitmeyen projeler ve katlanan taksit tutarlarıyla yeni mağdurlar yaratmaya devam ediyor.

İktidar, bugüne kadar hemen her seçim dönemine konut projeleriyle başladı. Bunun en büyük aracı ise TOKİ oldu. Kiraların astronomik şekilde arttığı dönemde ‘umut’ olarak görünen birçok TOKİ projesi ‘bir-iki yıla tamamlanacak’ vaadiyle açıklanırken uzun yıllar geçmesine rağmen tamamlanamadı. İnşaatların bitmemesi ve taksit tutarlarının artması mağdurlar yarattı. Sık sık yaptıkları eylemlerle seslerinin duyulmasını istiyor.

BirGün’den Havva Gümüşkaya’nın haberine göre yerel seçim öncesi iktidar, bu kez yeni bir konut projesi açıklamadı. Bunun yerine, konut projeleri ile sık sık anılan bir ismi, İstanbul’da aday gösterdi: 2018-2023 arasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı olan ve bakanlığı öncesinde 2005’ten itibaren TOKİ’de çeşitli görevler üstlenen, 2009-2018 yılları arasında TOKİ iştiraki Emlak Konut GYO A.Ş. Genel Müdürü olarak görev yapan Murat Kurum.

Kurum, adaylığının açıklanmasının ardından TOKİ mağdurları ile karşı karşıya geldi. Sosyal medyada gündem olan görüntülerde Kurum’un, mağdurların isyanına cevap verememesi üzerine eliyle kamerayı kapatmaya çalıştığı görüldü. Videoda bir yurttaşın “Altı yıldır kiralardayız, sorun çözülmüyor” sözleri üzerine Kurum’un “Öyle bir şey yok” dediği duyuldu.

ŞİKÂYETLER ARTIYOR

Son olarak geçtiğimiz yıl yapılan genel seçimler öncesinde 2022 yılında TOKİ tarafından 250 Bin Sosyal Konut Projesi başlatıldı. Projede aylık taksit ödemeleri sabit değil ve memur maaşı artışı oranı dikkate alınarak belirleneceği açıklandı. Yurttaşlar Şikayetvar isimli sosyal medya platformunda, TOKİ projelerine dair çok sayıda şikâyette bulunuyor. Şikâyetler arasında AKP hükümetinin 2019 yılında başlattığı 100 bin sosyal konut projesiyle ilgili de şikâyetler var.

Feyzullah isimli bir yurttaş hak sahibi olmasına rağmen projenin akıbetine ilişkin bilgilendirme yapılmadığını belirterek “2020 yılında TOKİ’nin yapmış olduğu İstanbul Arnavutköy çekilişinde asil sahibi biriyim. Bu çekilişten sonra ne bir haber ne de bir temel atılışı oldu. Bu bahsi geçen proje başlamadığı için ben kirada mağdur oluyorum. Projenin akıbeti ne olacak? Ne zaman başlanacak? Veya yerine başka elinizde bulunan bir yapı için sözleşme yapılabilir mi?” şikâyette bulundu.

Cihan isimli bir yurttaş da evlerin fiyatlarının temel atılmadan yükseldiğini belirterek şu ifadeleri kullandı: “TOKİ’nin 250 bin sosyal konut projesinde Sakarya merkezde hak sahibi oldum. Açıklanan 2+1 evler yaklaşık 650 bin, 3+1’ler ise 800 bin civarındaydı. Daha sözleşme imzalamadan ve temel bile atılmadan, 3+1’ler 9 ay içinde 2 milyona çıktı. Fiyatların memur maaşına göre yükseldiği söyleniyor. Eğer 1 ay sonra memur maaşlarına yüzde 50 zam gelirse, bu hesaplara göre 3+1’ler 3 milyon olacak. Böyle saçma bir hesap olabilir mi? Henüz ortada ev yokken fiyatlar sürekli artıyor. TOKİ, artık dar gelirli vatandaşı ev sahibi yapma amacından uzaklaşmış, kâr peşinde koşarak vatandaşın sırtından para kazanmaya başlamış gibi görünüyor. Yardımcı olması beklenen devletin vatandaşın yanında olması gerektiği düşüncesiyle, bu duruma çok üzülüyorum.”

Yusuf isimli başka bir yurttaş da üç yıl geçmesine rağmen evlerin teslim edilmediğini belirterek şu şikâyette bulundu:

“TOKİ Balıkesir Gaziosmanpaşa 3. Etap evlerimiz artık teslim edilsin. Çok zor durumdayız. Kiralar aldı başına gitti. Hem kira hem TOKİ ödüyoruz. Yetişemiyoruz. Yok daha yüzde 82 bitmiş gibi yorumlar yapılıyor 500 gün teslim garantisi verildiği halde teslim edilmiyor benim gibi kaç kişi mağdur 3 seneyi geçti yetkililerin bu mağduriyetimizi gidermesini istiyoruz.”

YOKSULU UNUTTU

TOKİ’nin bozuk sicili yurttaşlara artık güven vermiyor. Temel görevleri arasında, “Düşük gelirlilere ucuz konut sağlamak” olan TOKİ’nin, bu görevini yerine getiremediği son yıllarda tartışmaların odağında oldu. İdare 2003 yılında başlattığı konut yapım hamlesi çerçevesinde 500 bin konutluk hedefe ulaşılması sonrasında, 2022 yılı itibarıyla her yıl 100 bin konutluk yeni bir hedef belirledi. Sayıştay’ın denetim raporuna göre 2003-2022 arasında idare tarafından 1 milyon 103 bin 499 konut üretildi. Bu konutların yalnızca yüzde 14,24’ü alt-yoksul gelir grubuna yönelik konutlar oldu. Ayrıca bu dönem içerisinde üretilen konutların yalnızca 81 bin 974’ü afet konutu uygulaması kapsamında üretildi.

ÖDENMEYEN TAKSİT ARTTI

Taksit tutarlarının artması, ödemelerde güçlük yaşanmasına neden oldu. Hak sahipleri bankaların eline atıldı. Sayıştay denetim raporunda konut ve işyeri satın alan şahısların taksitlerini zamanında ödememesi nedeniyle, ödenmeyen taksit sayıları ve bunlara ilişkin tutarlarda artış gözlemlendiği tespit edildi.

10 ve üzeri ödenmeyen taksit sayısı olan 8 bin 30 adet taşınmaz olduğu ve bu taşınmazlara ait ödenmeyen toplam tutarın 267 milyon 837 bin 732,89 TL’ye ulaştığı belirtildi.

HAK SAHİPLERİ İCRALIK OLDU

İdare tarafından fesih ve dava süreci başlatılan 10 ve üzeri ödenmeyen taksidi olan 1.685 adet taşınmaz olduğu, bu taşınmazlara ait ödenmeyen toplam tutar 88 milyon 135 bin 794,64 TL olduğu belirlendi.

İdare tarafından 5 taksit ve üzerinde borcu bulunanlara 2022 yıl sonu itibarıyla T.C. Ziraat Bankası aracılığıyla 11 bin 813 adet ve Halk Bankası aracılığıyla 8 bin 671 adet olmak üzere toplamda 20 bin 484 adet ihtarname gönderildi. İdarenin 2022 yılında ihtarları gönderilmiş hukuk takibinde görünen taşınmaz adedi ise 3 bin 660 olduğu tespit edildi. 10 ve üzeri ödenmeyen taksit sayısı olan 8 bin 30 adet taşınmaz olduğu dikkate alındığında bunlardan 3 bin 660 adedi için hukuki takibe başlandığı ortaya çıktı.

∗∗∗

OKUL YERİNE CAMİ ÜRETTİ

İdarenin, kamu kurum ve kuruluşları ile yaptığı protokoller kapsamında yapımını üstlendiği sosyal donatı projelerine yönelik veriler ise iktidarın tercih ve yönelimlerine ayna tuttu. TOKİ, herhangi bir kamu kurumu ile protokol olmaksızın 2022 döneminde hiç okul üretmedi. Ancak 11 adet cami yaptı. 2003-2022 döneminde idare toplam 631 okul inşa ederken buna karşılık 880 caminin yapımını üstlendiği bildirildi.

ÜRETİLEN KONUTLARIN DAĞILIMI (%)