Danimarka, Grönlandlı kadınlara yönelik zorla doğum kontrolü için özür diledi

Danimarka ı Mette Frederiksen, 60'lı ve 70'li yıllarda binlerce Grönlandlı kadın ve kız çocuğunun etkilendiği devlet destekli doğum kontrol programı nedeniyle resmî bir özür diledi.

Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, 1960’lı ve 1970’li yıllarda binlerce Grönlandlı kadın ve kız çocuğuna rızaları olmadan spiral takılmasıyla sonuçlanan devlet destekli doğum kontrol programı nedeniyle resmî bir özür diledi. Frederiksen, Danimarka Parlamentosu’nda yaptığı açıklamada, “Geçmişi değiştiremeyiz, ama sorumluluk alabiliriz. Danimarka adına açıkça söylemek istiyorum: Özür dilerim” ifadelerini kullandı.

“SPİRAL VAKASI”NIN KARANLIK GEÇMİŞİ

The Guardian’ın haberine göre, “spiral vakası” olarak anılan uygulamalar 1966 ile 1970’lerin ortaları arasında gerçekleştirildi. Yaklaşık 4.500 Grönlandlı kadın ve ergenlik çağındaki kız çocuğuna, çoğu zaman rıza alınmadan ya da aileleri bilgilendirilmeden rahim içi doğum kontrol cihazı (RİA) takıldı. Bazı vakalarda bu çocukların yaşlarının 12 olduğu bildiriliyor.

Bu programın, Danimarka’nın o dönemde Grönland’daki nüfus artışını kontrol altına alma amacıyla uygulandığı iddia ediliyor. Uzmanlar, bunun yalnızca sağlık politikası değil, aynı zamanda sistematik bir ayrımcılık ve koloniyal nüfus politikası olduğunu vurguluyor.

MAĞDURLARIN SESLERİ VE ARAŞTIRMALAR

2022’de Danimarka ve Grönland hükümetleri, dönemin politikalarını incelemek üzere ortak bir soruşturma başlattı. Nihai raporun Eylül 2025’te yayımlanması bekleniyor. Frederiksen, özür konuşmasında bu raporun kamuoyuyla paylaşılacağını ve mağdurların yaşadıkları fiziksel ve psikolojik travmaların kabul edildiğini belirtti.

Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen de aynı gün bir açıklama yaparak, 1992’de kendi özerk yönetimlerinin kurulmasından sonra yaşanan uygulamalar için özür diledi ve mağdurlara tazminat sağlanacağını duyurdu.

TAZMİNAT TALEPLERİ GÜNDEMDE

Bugüne dek yaklaşık 150 mağdur, Danimarka hükümetine karşı dava açarak toplam 43 milyon Danimarka kronu (yaklaşık 6,2 milyon dolar) tazminat talep etti. Frederiksen, tazminat mekanizmasının netleşmesi için soruşturma raporunun tamamlanmasını beklediklerini açıkladı.

TARİHİ BİR ÖZÜR

Uzmanlara göre bu özür, Danimarka’nın Grönland halkına karşı işlediği tarihsel haksızlıkları kabul etme yönünde atılmış en kapsamlı adım oldu. İnsan hakları savunucuları, bu açıklamanın ardından Danimarka’nın yalnızca özürle yetinmemesi, mağdurlara yönelik psikolojik destek, sağlık hizmetleri ve tazminat gibi somut adımlar atması gerektiğini belirtiyor.