Kategoriler: Köşe Yazıları

Dijital faşizme karşı muhalif dayanışma

Küresel kapitalizmde sağcılık tüm düzen partilerinin ortak paydası haline geldi. Türkiye’de neoliberal politikaları acımasızca uygulayan otoriter iktidarın karşısında sağa çeken bir ana muhalefet partisi var. Artan gelir adaletsizliğine ve derin yoksulluğa karşın düzen karşıtı sol da, demokratik kitle örgütleri de yeterince etkili olamıyor. Ne var ki neofaşizme evrilen neoliberal süreci göz ardı ederek tüm sorumluluğu muhaliflere yüklemek haksızlık olur.

1980’lere gelinceye kadar kendini siyasi yelpazenin solunda ya da sağında tanımlayan partiler görece eşit güce sahip oldukları için toplumdaki kutuplaşmanın niteliği ideolojikti. Hatta sosyalistler kendi aralarında ideolojik tartışmaya girme lüksüne bile sahipti. Oysa bugün ülkemizde mevcut anayasayı işler hale getirmek sosyalistler açısından da öncelik haline geldi. Zaten bunu sağlamadan sınıf mücadelesine dayalı etkili bir sol siyaset sürdürmek mümkün görünmüyor.

Mevcut koşullarda sosyalist partiler, ideolojik geleneklerine ve ilkelerine bağlı kalarak neofaşizme karşı beraber mücadele etmenin yolunu ve yöntemini bulmak zorunda. Muhalefetin gücü yalnızca liderde ya da siyasi partide değil halk dayanışmasında somutlaşmalı. Bu bağlamda yapılması gereken neofaşizme karşı izlenecek ortak stratejiyi belirlemek. Dayanışmayı büyütmek hedefiyle diğer tüm muhalif kesimler de sürece dahil edilirse sonuç olumlu yönde gelişebilir.

Neoliberal dönemde ideolojik kutuplaşmanın yerini duygusal kutuplaşma aldı. Aynı ülke içinde birbirine düşmanca duygular besleyen ve bunu sözlü ya da fiziksel şiddete dönüştüren karşıt kutuplar oluştu. Duygusal kutuplaşmanın beslendiği en önemli kaynak da dijital medya. Görünmezliğin arkasına sığınıp yüz yüze iletişimin etik sınırlarını çiğneyen kullanıcılar, nefret dilini kolayca bulaştırıyor. Özellikle aşırı sağ söylemlerin yayılmasına aracılık eden dijital medya platformları, muhalefet açısından önemli bir tehdit oluşturuyor. Örneğin X platformunun sahibi Elon Musk, ABD’deki seçim süreciyle birlikte neofaşist tavrını açığa vurdu. Dijital medya kullanan çok sayıda kuruluş ve yurttaş bunu tepkiyle karşıladı. Daha sonra “HelloQuitteX” adı altında örgütlenen kullanıcılar, platformun terk edilmesi yönünde çağrı yaptı. X platformu üzerinden iletişimi yapılan bu hareket, dijital kullanıcılara “Mastodon” veya “BlueSky” gibi bağımsız platformlara geçmelerini önerdi (1).

Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş tarafından X ve Meta’ya (Instagram, Facebook, WhatsApp) seçenek oluşturmak için geliştirilen Mastodon, sekiz yıldan beri kullanımda. Bu süreçte teknolojik alt yapıya ve mali kaynak akışını sağlamaya yönelik sorunlarını çözmeye çalışan platform, ücretsiz ve açık kaynaklı bir sosyal platform olma savını sürdürüyor. Yıllık 600-700 bin avro civarındaki bütçesinin neredeyse tamamı bağışlardan oluşuyor. Herhangi bir şirketin yönetimine ve denetimine tabi olmayan Mastodon, reklam da almıyor. Merkezi olmayan yapısı nedeniyle tüm bağımsız oluşumlar, ağ üzerinde kendi sunucularını oluşturabiliyor. Mastodon’un teknik sorumlusu Renaud Chaput, şeffaf ve bağımsız bir platform olarak yola devam edebilmek için vakfa dönüşmek istediklerini söylüyor (2).

Duygusal kutuplaşmayı körükleyen mevcut dijital düzenin karşısında bu tür bağımsız platformlar dayanışmayı ve örgütlenmeyi kolaylaştırma potansiyeli taşıyor. Dolayısıyla sol muhalefetin de iletişimi bağımsız platformlar üzerinden yürütmesi daha etik ve işlevsel görünüyor. Kuşkusuz muhalif haber portallarını yönetenler de “X te paylaş” simgesini sayfalarından kaldırarak bu sürece katkı sunmayı düşünebilir. Sosyal medyada sınırlı paylaşım yapmayı yeğleyen bir kullanıcı olarak ben de harekete destek vermek için telefonumdaki X uygulamasını kaldırıp yerine Mastodon’u yükledim. Bu tür platformların sermayenin hegemonyasına karşın bağımsız kalabilmeleri için muhalif bireylerin desteği gerekiyor. Ayrıca zihnini ve duygularını dijital faşizmden korumak isteyenlere böylesi steril bir iletişim ortamı iyi geliyor…