New York’ta düzenlenen Kıbrıs zirvesi sona erdi

Birleşmiş Milletler ev sahipliğinde New York’ta gerçekleşen 5+1 ‘gayrı resmi’ Kıbrıs Konferansı sona erdi. Oturumların ardından açıklama yapan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, konferansın ‘yapıcı’ geçtiğini söyledi, “Mart ayında kararlaştırılan 6 ‘güven yaratıcı önlem’in 4’ünde ilerleme kaydedildi” dedi.

Guterres, ‘ilerleme’ kaydedilen dört önlemi şöyle sıraladı: İki toplumlu gençlik komitesi kurulması, Çevre ve iklim değişikliğine ilişkin girişimler, Mezarlıkların restorasyonu. Guterres, mayın temizleme konusunda ise anlaşmanın “teknik detayların kesinleşmesinin ardından” netleşeceğini söyledi.

Ancak Mart ayında üzerinde anlaşmaya varılan iki büyük girişim, yani dört yeni kapı açılması ve bölgede bir güneş enerjisi santrali kurulması konusunda aradan geçen dört ayda herhangi bir ilerleme kaydedilemedi.

GEÇİS NOKTALARINIIN YERLERİ KONUSUNDA MUTABAKAT SAĞLANDI

Toplantının ardından Guterres’e geçiş noktaları sorusuna, yerleri konusunda mutabakata varıldığı söyledi ve “Geçiş noktaları konusunda bir anlaşmaya vardık. Bunlardan biriyle ilgili bir güzergah konusu var, şimdi daha detaylı görüşülecek, ancak bu konuda önemli ilerleme kaydedildi” dedi.

Daha gidilecek çok yol olduğunu, ancak atılan adımlardan memnun olduğunu belirten Guterres, daha fazlasını istediğini söyledi.

Toplantının ardından BM Genel Sekreteri Guterres’in, Kıbrıs Özel Temsilcisi María Angela Holguín’e kapılar konusunu yerinde değerlendirmesi ve çözüm arayışını sürdürmesi yönünde talimat verdiği öğrenildi.

EYLÜL AYINDA DA GÖRÜŞEMELER YAPILACAK

İki lider arasında iki yeni görüşme yapılması konusunda mutabakata varıldığını belirten Guterres, Eylül ayında BM Genel Kurul kapsamında yeni bir üçlü görüşmenin yapılacağını belirtti, ardından yeni bir beşli görüşmenin gerçekleşeceğini ifade etti.

Guterres, öncelikle BM Genel Kurulu’nun 80. oturumuna denk gelen “üst düzey hafta” kapsamında, Eylül ayında New York’ta Rum lider Nikos Hristodulidis ve Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ile üçlü bir görüşme yapacağını belirtti.

Genel Sekreter ayrıca, bu hafta yapılan toplantıya benzer şekilde, adanın iki tarafının, garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık’ın temsilcilerinin ve BM’nin katılımıyla bir başka genişletilmiş toplantının da yıl içinde düzenleneceğini açıkladı.

Ancak, bu toplantının 19 Ekim’de yapılması planlanan Kuzey Kıbrıs’taki Cumhurbaşkanlığı seçiminden önce mi yoksa sonra mı yapılacağı henüz netlik kazanmadı.

TATAR: SOMUT İLERLEME SAĞLANAMAMASI HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI

Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, toplantı sonrası yaptığı açıklamada tüm taraflara teşekkür ederek, toplantının yapıcı bir atmosferde geçtiğini ancak somut ilerleme sağlanamamasının hayal kırıklığı yarattığını ifade etti.

Toplantının en somut başlıklarından biri olan yeni geçiş kapılarının açılması konusunda Tatar, Türk tarafının Kiracıköy’den geçecek yeni bir güzergâh önerisinde bulunduğunu ancak Rum tarafının tampon bölgeden geçiş ısrarı nedeniyle uzlaşı sağlanamadığını bildirdi. Tatar “Biz, güzergâhın 10 kilometresi boyunca tamamen kendi kontrolümüzdeki bölgede uzatılması önerisini sunduk. Bu öneri Rum halkı için zaman tasarrufu sağlayacak, Lefkoşa’daki trafik yoğunluğunu azaltacak, aynı zamanda halklar arası teması güçlendirecek bir adım olacaktı. Ancak Rum tarafı, BM tampon bölgesinin doğrudan kullanılmasında ısrar etti ve sonuç alınamadı” ifadelerini kullandı.

Tatar, “Gençlik Komitesi, çevre meseleleri, mezarlıkların korunması gibi başlıklarda ciddi ilerleme kaydettik. Özellikle dört yeni sınır kapısı – Has Murat, Akıncılar, Kiracıköy ve Lefkoşa’nın güneyinde Rumların kullanacağı bir geçiş noktası – konusunda büyük oranda mutabakata varmıştık. Ancak Rum tarafı son anda makul olmayan talepler öne sürdü” dedi.

Tatar, Rum tarafının bu öneriyi reddettikten sonra Erenköy üzerinden geçiş talebinde bulunduğunu ancak bunun da askeri açıdan uygun görülmediğini belirtti ve “Erenköy meselesinde de aynı tavır sürdü. Bu yaklaşım uzlaşma değil, dayatma mantığıdır” dedi.

“RUM TARAFININ ATTIĞI ADIMLAR SÜRECE ZARAR VERİYOR”

Tatar, Kıbrıs Türk tarafının pozisyonunun net olduğunu belirterek, adada iki ayrı devlet ve demokrasi bulunduğunu vurguladı. Tatar, resmî müzakerelere yeniden başlanması için tarafların egemen eşitliğinin ve eşit uluslararası statüsünün kabul edilmesi gerektiğini ifade ederek “Kıbrıs Türk halkının egemen eşitliği ve eşit uluslararası statüsü bizim devredilemez haklarımızdır. Bu haklar kabul edilmeden bir müzakere sürecine girmemiz mümkün değildir” ifadelerini kullandı.

Bu tür girişimlerin, Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıslı Rumlar arasında güven inşasına katkı sağlamayı hedeflediğini belirten Tatar, Rum tarafının özellikle mülkiyetle ilgili attığı adımların bu sürece zarar verdiğini söyledi ve “Cenevre sonrası yaratılan olumlu atmosferin, Rum tarafının Kuzey’deki taşınmaz mallarla ilgili başlattığı ceza soruşturmalarıyla bozulması derin hayal kırıklığı yaratmıştır. Bu adımlar halklar arası güveni zedeliyor ve Kıbrıslı Türkleri ekonomik ve psikolojik olarak baskı altına alıyor” dedi.

HRİSTODULİDİS: GEREKLİ SİYASİ İRADE OLSAYDI DAHA İYİ SONUÇLAR ALINABİLİRDİ

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Başkanı Nikos Hristodulidis, New York’taki Kıbrıs zirvesinin ardından yaptığı açıklamada, “Gerekli siyasi irade olsaydı daha iyi sonuçlar alınabilirdi” dedi. Nikos Hristodulidis, konferansın ‘doğru yönde sonuçlandığını’ düşündüğünü söyledi.

Rum lider, “Gerekli siyasi irade olsaydı daha iyi sonuçlar alınabilirdi. Görüşmelerin yeniden başlaması gibi önemli bir hedefe doğru küçük ama önemli bir ilerleme görüyoruz” dedi.

Hristodulidis, iki lider arasında BM Genel Kurulu’nda Eylül ayında yeni bir görüşme yapılacağını, ayrıca kuzeydeki Cumhurbaşkanı seçimlerinin ardından bu yıl içerisinde yeni bir 5’li konferansın gerçekleşmesi yönünde karar alınmasını önemli bulduğunu belirtti.

Hristodulidis, “Sadece Kıbrıs Türk tarafının Mia Milia (Haspolat) ve Lurucina’daki (Akıncılar) geçiş noktalarını açma önerisini kabul etmekle kalmadık, aynı zamanda Kiracıköy’deki geçiş noktasıyla ilgili de çok tartışma olduğunu ancak Türk tarafının Türk ordusunun da dahil olduğu, onayının gerektiği yönündeki raporlar nedeniyle nihai karar veremediğini, bunun Kızıllar için de geçerli olduğunu söylemek istiyorum” dedi.

Hristodulidis, “İlerleme görmek, yeni teklifler ve yeni atamalar yapılmasını istedik. Bunlar yapıldı” dedi.

ERHÜRMAN: BEKLENTİ DÜŞÜK

Kıbrıs’ın Kuzeyinde de gündem New York’ta gerçekleştirilen 5+1 formatında düzenlenen “Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı” oldu.

Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Adayı Tufan Erhürman, New York’taki Kıbrıs zirvesini yorumladı, beklentinin düşük olduğunu söyledi.

Erhürman, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada “Statüko sürdürülebilir ve kabul edilebilir değildir. Kıbrıslı Türklerin ve garantör ülke Türkiye’nin yok sayılması mümkün değildir. Müzakereden, diplomasiden, diyalogtan kaçılmamalıdır” ifadelerini kullandı.

Erhürman şöyle dedi: “New York’la ilgili beklentiler düşük. Gündemde olan güven yaratıcı önlem niteliğindeki konuların toplantının düzeyiyle uyumlu olmadığı konusunda herkes hemfikir. Sn. Fidan’ın, bugünkü statükonun Kıbrıslı Türkler ve Türkiye açısından doğurduğu olumsuz sonuçlar, “kazan-kazan formülü”, “karşı tarafa empati”, “Kıbrıslı Türklerin ve haklarının yok sayıldığı bir denklemi ret” ve “müzakereden kaçan taraf olmama” konularında verdiği mesajların son derece önemli olduğunu düşünüyorum. Statüko sürdürülebilir ve kabul edilebilir değildir. Kıbrıslı Türklerin ve garantör ülke Türkiye’nin yok sayılması mümkün değildir. Müzakereden, diplomasiden, diyalogtan kaçılmamalıdır. Karşılıklı empati ile iki tarafın da kazanacağı bir çözüme ulaşılması, hem adada, hem de bölgede kalıcı istikrar için yaşamsal önemdedir. Kanımca bunlar, geleceğe dair düşünürken altı çizilmesi ve tüm taraflarca mutlaka dikkate alınması gereken, önemli noktalardır.”

Akpınar: Dileğimiz, çözümün eşitlik temelinde aranmasıdır

Demokrat Parti (DP) Genel Sekreteri Serhat Akpınar da yazılı bir açıklama yaparak, “Dileğimiz, çözümün eşitlik ve karşılıklı saygı temelinde aranmasıdır” dedi.

Toplantı sürecinde dört yeni sınır kapısının açılmasına yönelik konularda sağlanan önemli ilerlemeyle Kıbrıs Türk tarafının yapıcı, çözüm odaklı ve iyi niyetli yaklaşımını bir kez daha ortaya koyduğuna dikkat çeken Akpınar, “Gençlik Komitesi’nden çevre meselelerine, ortak mirasın korunmasından geçiş noktalarına kadar birçok teknik başlıkta sağlanan ilerleme, halklar arası güvenin tesisine ve adadaki yaşamın kolaylaştırılmasına katkı sağlayacak adımların zeminini oluşturmaktadır” dedi.