Prof. Dr. Aziz Çelik: TES, kıdem tazminatını ortadan kaldırma planının bir parçası
Kocaeli Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi ve sosyal politikalar uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, AKP’nin 2011 yılından beri göz diktiği kıdem tazminatının Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile kaldırılmak istendiğine dikkat çekti.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) 2026-2028 dönemi Orta Vadeli Programı (OVP) ile birlikte yeniden gündeme geldi. OVP’de şu hedefe yer verildi: “Otomatik Katılım Sistemi (OKS)’nin işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacaktır.” Bu hedef 2025-2027 dönemi OVP’de de aynı şekilde yer alıyordu. Hedef olarak 2025. 4. Çeyrek konulmuştu. Yeni OVP’de (2026-2028) TES için 2026 2. Çeyrek hedefi konmuş durumda.
14 YILDIR GÜNDEMDE
TES yıllardır gündemde olan bir konu. Tamamlayıcı emeklilik sistemlerinin yaygınlaştırılması hedefi AKP’nin 12 Haziran 2011 seçimleri için hazırladığı “Hedef 2023” programında yer aldı. Daha sonra 10. Kalkınma Planında (2014-2018) tamamlayıcı emeklilik sistemi hedefine yer verildi 10. Planda ayrıca “bireysel hesaba dayanan bir kıdem tazminatı sistemi oluşturulacaktır” hedefi de yer aldı. 11. Kalkınma Planında da (2019-2023) tamamlayıcı emeklilik kurumlarının geliştirilmesi hedeflerin yer verildi. Planda bireysel emeklilik sistemiyle bireysel kıdem tazminatı fonunun entegre edileceği açıkça yazıldı. Son olarak 12. Kalkınma Planında (2024-2028) işveren katkısını da içeren ikinci basamak emeklilik sistemi olarak tamamlayıcı emeklilik sisteminin kurulacağı hedefi açıkça yer aldı. Görüldüğü gibi tamamlayıcı emeklilik sistemi uzun bir süredir gündemde olan bir konu.
“TES ALDATMACIDIR”
Kocaeli Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Sosyal Politikalar Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, TES’in kıdem tazminatına çökme planı olduğuna dikkat çekerek, “TES sigorta şirketlerine ve finans piyasalarına kaynak aktarma planıdır! TES aldatmacadır” ifadelerini kullandı. X hesabından konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Çelik, “Yeni OVP’de yer alan TES yıllardır gündemde olan eski hedefin tekrarından ibarettir. Son kalkınma planı ve orta vadeli programda yer alan TES hedefi halen var olan ve bireysel emeklilik sistemi (BES) olarak da bilinen otomatik katılım sisteminin (OKS) işverenlerin de katkısıyla TES’e dönüştürülmesidir. Otomatik katılım sistemiyle halen çalışanlardan yüzde 3 kesinti yapılıyor. Bu kesintiye devlet de yüzde 30 katkıda bulunuyor. Belirli bir süre sistemde kalma karşılığında bu miktar toplu para veya aylık olarak katılımcıya ödeniyor. Bu sisteme katılım otomatik ancak ayrılmak mümkün. Sistemde kalma zorunluluğu yok. İşte TES ile bu sistemin işveren katkısı ile genişletilmesi öngörülüyor. İddia ise ikinci emekli aylığı” dedi.
“BÜTÜN YOLLAR KIDEM TAZMİNATINA ÇIKIYOR”
Bütün işaretlerin TES için kaynak olarak kıdem tazminatına göz dikildiğini gösterdiğine vurgu yapan Aziz Çelik şöyle devam etti: “11. Kalkınma Planında tamamlayıcı emeklilik sistemi açıkça kıdem tazminatı ile ilişkilendirilmişti. Muhtemelen geçmişte gelen ve gelebilecek büyük tepkiler nedeniyle 12. Kalkınma Planı ve yeni OVP’lerde TES’in kaynağı konusunda açık bir ifadeye yer verilmiyor. Ancak işverenler TES’in kendilerine yeni yük getirmesini istemediklerini açıkça ifade etti. Dolayısıyla işverenlerin ek bir prim ödemek istemeyecekleri biliniyor. Bu durumda geriye kıdem tazminatı kalıyor. TES’in detaylarına ilişkin kamuoyunda yer alan ve muhtemelen hükümet tarafından sızdırılan haberlerde kaynağın kıdem tazminatı olduğu açıkça belirtiliyor. Açıklanmasının ardından hükümete yakın medyada kaynağın kıdem tazminatı olduğu yazıldı. TES’te bütün yollar kıdem tazminatına çıkıyor. Kıdem tazminatının tamamı veya bir bölümü bireysel bir fona aktarılarak TES için kullanılacak. Dolayısıyla yıllardır kurulamayan kıdem tazminatı fonu böylece kurulmuş olacak ve kıdem tazminatı tasfiye edilmiş olacak. Hedef kıdem tazminatını bireysel-özel bir sigorta sisteminin kaynağı olarak kullanmaktır. TES “ikinci emekli aylığı” safsatası ile pazarlanmaya çalışılıyor. TES ile ikinci emekli aylığı teknik olarak da mümkün değil. Olsa olsa kıdem tazminatı emekli harçlığına dönüşebilir ve kamusal sosyal güvenlik sistemi daha da zayıflatılır.”
