Suriye'de Alevi kadın ve kız çocukların kaçırılması belgelendi: Fidye ve zorla evlendirmeler ortaya çıktı
Uluslararası Af Örgütü, Şubat 2025’ten bu yana kendisine iletilen Alevi kadın ve kız çocukların kaçırılmasıyla ilgili bildirimleri araştırdı. Beş Alevi kadın ve 18 yaş altı üç Alevi kız çocuğun gündüz vakti kaçırıldığı belgelendi.
Uluslararası Af Örgütü, Suriye yetkililerinin, toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önleme çabalarını acilen artırması, Alevi kadınların ve kız çocukların kaçırıldığı ve alıkonulduğu vakaları hızlı, kapsamlı ve tarafsız bir biçimde soruşturması ve faillerden hesap sorması gerektiğini belirtti.
Şubat 2025’ten bu yana Uluslararası Af Örgütü, Lazkiye, Tartus, Humus ve Hama vilayetleri genelinde kimliği belirsiz kişiler tarafından yaşları üç ile 40 arasında değişen en az 36 Alevi kadının ve kız çocuğun kaçırıldığına ve alıkonulduğuna ilişkin inandırıcı bildirimler aldı. Uluslararası Af Örgütü, bu vakalardan hareketle, beş Alevi kadın ve 18 yaş altı üç Alevi kız çocuğun Şubat ile Haziran 2025 arasında gündüz vakti kaçırıldığını ve alıkonulduğunu belgeledi. Altı vakada aileler, tamamı erkek olan faillerden veya kaçırılanlardan telefon veya sesli mesajlar aldı. Dört vakada, kaçırma failleri, Suriyeli veya Birleşik Arap Emirlikleri, Irak ve Türkiye gibi yurtdışı numaralardan aileleri arayarak fidye talep etti veya aileleri yakınlarını aramamaları için tehdit etti.
10-14 BİN DOLAR ARASI FİDYE İSTEDİLER
Bir vakada, fail aileye kadının fiziksel şiddete maruz kaldığı görülen bir fotoğraf gönderdi. Bir başka vakada, görüşülen kişi, akrabası olan kız çocuğun aile üyeleriyle birlikteyken bir anlığına gözden kaybolduğunu ve bir daha geri dönmediğini söyledi. Birkaç gün sonra, aile kızlarını kaçıran kişiden bir telefon aldı. Bu kişi, çocuğun hayatta olduğuna dair kanıt gösteriyor ve fahiş bir fidye talep ediyordu. İki vakada, fail veya bir aracı ailelerden 10 ila 14 bin dolar arası fidye istedi. Yalnızca ailelerden biri bu tutarı ödeyebildi ancak kadın serbest bırakılmadı.
En az üç vakada, -reşit olmayan biri de dahil-, kaçırılanlar muhtemelen onları alıkoyan kişilerce zorla evlendirmeye maruz bırakıldı. Kaçırıldıklarında evli olan iki kadın ailelerini arayıp kendilerini kaçıran kişiyle evleneceklerini veya evlendiklerini ve eşlerinden boşanmak istediklerini söyledi. Bu, kadınların zorla evlendirmeye maruz bırakıldığına işaret etmektedir. Bir vakada, bir çocuk fidye için kaçırıldı. Daha sonra, Suriye’nin güvenlik güçleri olan Genel Güvenlik Dairesi aileye çocuğun “evlendirildiğini” bildirdi. Uluslararası Af Örgütü, fidye için kaçırılan 18 yaşından küçük bir kız çocuğun, iddiaya göre onu kaçıran kişi tarafından fiziksel şiddete maruz bırakıldığını gösteren bir fotoğrafa ulaştı. Başka bir vakada da bir aile üyesinin, kadın akrabasıyla oğlunu kaçıran kişinin, kendisiyle evlenmeyi reddettiği için kadının saçlarını kazıdığını söylediği bir videoyu inceledi.
YETKİLİLER ETKİLİ SORUŞTURMA YÜRÜTMEDİ
Kaçırılan sekiz kişiden sadece ikisi ailelerine dönebildi. Sekiz vakanın tamamında, aileler polise veya güvenlik servislerine kadın akrabalarının kaçırıldığını ve alıkonulduğunu bildirdi. Dört vakada, ailelerin sunduğu yeni kanıtlar göz ardı edildi veya hiç dikkate alınmadı. İki vakada, polis aileyi suçladı. Akrabalar, Uluslararası Af Örgütü’ne, polisin, “bir kadını veya kız çocuğunu koruyamadıkları için” kendileriyle alay ettiğini söyledi. Evinden kaçırılan bir kadının akrabası, ailenin çaresizce çaba sarf edişini şu sözlerle anlattı:
“Aile, genel güvenliğe gitti ve resmi bildirimde bulundu ama korkunç bir muameleyle karşılaştı. Kaçırma olayını durduramadıkları için aileyi suçladılar. Aile gittiğine pişman oldu. Haftalarca gidip durdular ama hiçbir şey değişmedi.”
Vakaların biri hariç hepsinde, polis ve güvenlik yetkilileri, kayıpların akıbeti ve nerede tutulduğu hakkında etkili bir soruşturma yürütmekte başarısız oldu. Bir çocuğun akrabaları da dahil kendilerinden fidye istenen akrabalar, Uluslararası Af Örgütü’ne, genel güvenliğe fidye talebiyle ilgili tüm aramaları, telefon numaralarını bildirdiklerini söylediler. Paranın gönderileceği kişilerin isimlerini bile verdiler ancak kolluk görevlileri hiçbir müdahalede bulunmadı.
Kadınların ve kız çocukların serbest bırakıldıkları vakalarda, aile üyeleri genellikle yaşadıklarını anlatmaktan vazgeçti. Bunun büyük oranda gözaltına alınmayan failler veya ailelere susmalarını söyleyen ve hayatta kalanlardan kaçırıldıklarını inkâr etmelerini isteyen yetkililer tarafından misillemeye uğrama korkusu nedeniyle olduğunu açıkladılar. Görüşülen birçok kişi, özellikle Alevi toplumundan kadınların ve kız çocukların, aynı zamanda etkilenen vilayetlerde yaşayan diğerlerinin de artık okula, üniversiteye veya işe gitmek üzere evden çıkarken korktuğunu veya aşırı dikkatli davrandığını belirtti.
HIZLI VE KAPSAMLI SORUŞTURMA YAPILMALI
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, “Suriye’de yetkililer defalarca tüm Suriyeliler için bir Suriye inşa etme sözü verdi ancak kadınların ve kız çocukların kaçırılmasını ve alıkonulmasını durdurmakta, fiziksel şiddeti, zorla evlendirmeleri ve olası insan ticaretini önlemekte ve sorumluları yargılamakta yetersiz kalıyorlar. Geçmişteki katliamlar nedeniyle halihazırda ızdırap çeken Alevi toplumu, bu kaçırma dalgası nedeniyle derinden sarsıldı. Kadınlar ve kız çocuklar evlerinden çıkmaya veya yalnız başlarına yürümeye korkuyor” diye konuştu.
“Suriye yetkililerini, kayıp kadınların ve kız çocukların yerlerini tespit etmek, failleri adalet önüne çıkarmak ve etkilenen ailelere zamanında, toplumsal cinsiyete duyarlı ve inandırıcı bilgi ve destek sağlamak üzere hızlı ve şeffaf şekilde harekete geçmeye çağırıyoruz” diyen Callamard, şunları kaydetti: “Yetkililerin toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti engellemek ve cezalandırmak konusunda yasal ve ahlaki yükümlülüğü var. Suriye’deki tüm kadınlar şiddet, ayrımcılık ve zulüm korkusundan uzak yaşamayı hak ediyor. Soruşturmalar hızlı ve kapsamlı olmalı, gerekli kaynaklara eksiksiz olarak erişebilen bağımsız müfettişlerce yönlendirilmeli. Hesap verebilirlik tesis edilmeli ve onarım sağlanmalı. Bunun yapılmaması bir insan hakları ihlalidir.”
İÇİŞLERİ BAKANI’NDAN HENÜZ BİR YANIT ALINAMADI
Uluslararası Af Örgütü aynı zamanda iki aktivist, iki gazeteci ve bağımsız bir insan hakları örgütü olan Suriye Feminist Lobisi’nden 28 ek kaçırma ve alıkoyma olayıyla ilgili bildirimler aldı. Bunlardan 14 kadın ve kız çocuk serbest bırakıldı. Geri kalanların akıbeti ise bilinmiyor.
27 Haziran’da BM Suriye Araştırma Komisyonu, en az altı Alevi kadının “kimliği belirsiz kişilerce” kaçırıldığını belgelediğini ve “başka kaçırma olaylarının da yaşandığı yönünde inandırıcı ihbarlar alındığını” açıkladı. Komisyon, yetkililerin “bu vakaların bazıları hakkında” soruşturma başlattığını da ifade etti.
Mayısta Uluslararası Af Örgütü, Şam’da İçişleri Bakanı ile yaptığı bir toplantıda Alevi kadınların ve kız çocukların kaçırılmaları ve alıkonulmaları konusunu gündeme getirdi. Bakan, soruşturma emri verdiğini söyledi. 13 Temmuz’da Uluslararası Af Örgütü, İçişleri Bakanı’na mektup yazarak ön bulgularını paylaştı ve yetkililerin kadınların ve kız çocukların korunması için aldıkları tedbirler, soruşturmaların durumu ve şimdiye dek faillerden hesap sormak üzere atılan adımlarla ilgili bilgi talep etti. Açıklamanın yayımlandığı tarihe kadar herhangi bir yanıt alamadı.
