Savaş Örgütüne Doğru: BM Güvenlik Konseyi

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda 15 Ekim’de yapılan oylamayla, BM Güvenlik Konseyi’nde (BMSC) 2016-2017 yıllarında görev yapacak 5 geçici üye belirlendi. Kapalı oylama sonucu BM Güvenlik Konseyi’ne iki yıllığına seçilen adaylardan Senegal 187, Uruguay 185, Japonya 184, Mısır 179, Ukrayna 177 ülkenin oyunu aldı.

Oylamada 5 yeni üyelik için sadece beş aday bulunması rekabeti ortadan kaldırdı. BM Genel Kurulu’nda Güvenlik Konseyi için yapılan oylamada, adayların seçilebilmek için kullanılan oyların üçte ikisini alması gerekiyor. BM Güvenlik Konseyi’nde, ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa veto yetkisi olan beş daimi üye olmak üzere, toplam 15 üye ülke bulunuyor. Geçici 10 üye ise ikişer yıllık dönemler halinde Konsey’de yer alırken, her yıl bunların beşi yenileniyor. BMSC geçici üyelikleri Afrika, Asya-Pasifik, Latin Amerika ve Karayipler, Doğu Avrupa ile Batı Avrupa ve diğerleri olmak üzere beş coğrafi bölgeden seçiliyor.

Türkiye Batı Avrupa ve diğerleri grubunda yer alıyor. Geçen yıl aday olan Türkiye, İspanya ve Yeni Zelanda karşısında seçilememişti.

2016 – 2017 dönemi için seçilen Japonya, Mısır, Ukrayna, Uruguay ve Senegal, 1 Ocak 2016’dan itibaren, görev süreleri dolacak olan Çad, Nijerya, Ürdün, Şili ve Litvanya’nın yerini alacak.

Özellikle Suriye konusunda, Ortadoğu’daki gelişmeler nedeniyle BMSC’yi sık sık göreve çağıran Türkiye ile Mısır’ın ilişkileri en düşük düzeyde seyrediyor. Türkiye 2013 yılında yönetime gelen Sisi iktidarına “darbe yönetimini kabul etmediği” gerekçesiyle Mısır’la diplomatik ilişkilerini en az düzeye indirmişti.

Asya-Pasifik grubunda bu yıl görev süresi dolan Ürdün’ün yerine Japonya ve Bangladeş aday olmuş, Bangladeş Japonya lehine adaylıktan çekilmişti.

ABD, Rusya ve Çin’i sıkıştırabilecek mi?

Afrika grubundan BMGK’ye seçilen Senegal ABD’nin kadim bir müttefiki.

Japonya ise 2015 yılı başında savunma bütçesini yüzde 2.8 oranında arttırmış, Japon Hükümeti 42 milyar dolarlık savunma bütçesini onaylamıştı. Savunma Bakanı Gen Nakatani bütçe konusunda ülkenin çevresinde değişen durumu gerekçe göstermişti. Başbakan Shinzo Abe ise geçen yıl anayasayı pasifist olarak niteleyerek, askeriyenin rolünü arttırıcı değişikliklere işaret etmişti. Söz konusu miktar,  Japonya’nın tarihteki en büyük savunma bütçesi. Bu yönelim, Başbakan Abe’nin, Doğu Çin Denizi’ndeki adalara ilişkin ülkenin Çin’le artan geriliminden dolayı daha faal ve büyük bir ordu talebinden kaynaklandığı belirtiliyor.

BM Genel Kurulu’nun, BM Güvenlik Konseyi’nin (BMSC) geçici yeni 5 üyesini seçtiği 15 Ekim’de ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı John M. Richardson’un Japonya Başbakanı Şinzo Abe’yi ziyareti de gözden kaçırılmaması gereken bir diğer nokta.

Doğu Avrupa grubunda görev süresi sona erecek olan Litvanya’dan sonra Ukrayna dışında başka bir ülke aday olmadı.

Ukrayna’nın BM Daimi Temsilcisi Yuriy Sergeyev BM Genel Kurulu’nda yapılan seçim öncesi Rusya’nın Ukrayna aleyhine lobi faaliyeti yürüteceğini, ancak, geçen yıl BMSC’da yapılan Ukrayna’ya destek anlamına gelen karar oylamasında sadece 10 üyenin (Ermenistan, Belarus, Bolivya, Küba, Kuzey Kore, Nikaragua, Sudan, Suriye, Venezuela ve Zimbabve) desteğini alabilmiş olduğunu belirtmişti.

Öte yandan, savunma bütçesini arttırması ve ordusunu büyütmesi, Ukrayna’nın Donbass’taki gerilimi ve savaşı sürdürme niyetini ortaya koyuyor. Ukrayna’nın söz konusu başlıkta Güvenlik Konseyi’ni Rusya karşısında, veto hakkı olmasına rağmen, karar almaya zorlayacağını tahmin etmek güç değil.

Rusya ve Çin’in bu tabloda işi zor görünüyor. Ukrayna’nın Güvenlik Konseyi’nde veto hakkını kısıtlama konusundaki önerisini destekleyen ülkelerin sayısı artıyor.

Güvenlik Konseyi, son yıllarda İran ve Kuzey Kore’ye nükleer programları konusunda yaptırımlara imza atmış, Libya’da ise emperyalizmin operasyonuna kapı açan “uçuşa yasak bölge”  kararı almıştı.

Rusya ve Çin 2012 yılında BMSC’nin Suriye’de Beşar Esad yönetimine karşı kararlarını veto etmişti.

Ortaya çıkan yeni tabloda, BM Güvenlik Konseyi’nin önümüzdeki dönemde ABD, AB, NATO, Türkiye ve Körfez Ülkeleri’nin yeni hamlelerine eşlik edeceği görülüyor.