30 Temmuz 1908: Cibali Tütün Fabrikası grevde

1990'lara kadar çalışmaya devam eden tarihi fabrikada işçiler 100 yıl önce bugün grev başlatmıştı...

Osmanlı’nın son dönemlerinde ekonominin gerilemesiyle çözüm dış borçlarda bulunmuş, Osmanlı sınırları içinde tütün alım ve rüsumlarını toplama, tütün fabrikası açma imtiyazı 30 yıl süre ile yıllığı 750,000 altına Osmanlı Bankası, Viyana’da Credit Anstalt ile Berlin’de banker Blaynrud şirketlerinden kurulu ‘Müşterek-ül Menfa İnhisar-ı Duhan-ı Aliye-i Osmaniye’ veya ‘Reji Şirketi’ne verilmişti.

1884’te Reji şirketinin binası olarak inşa edilen ve tütün mamulleri üretmek için kurulan Cibali Tütün Fabrikası bu durumdan olumsuz etkilenen ilk fabrikalardan biri oldu. İşçiler çalışma koşulları, mesai saatleri ve düşük ücretleri içeren ağır çalışma şartlarına karşı 30 Temmuz 1908’de grev başlattı.

Reji şirketi tütün tekelini 1923 yılına kadar elinde tutmuş, 1924 yılında ise tüm imtiyazlar kaldırılmış ve Cumhuriyet Hükümeti’ne devredilerek kamulaştırılmıştı.

Cibali Tütün Fabrikası 1987’de yanmış, 1990’ların başına kadar da kısmen çalışmaya devam etmiştir. Şu anda Kadir Has Üniversitesi’nin faaliyet gösterdiği fabrika, Türkiye işçi sınıfının önemli önderlerinden Zehra Kosova ve Şoför İdris gibi pek çok komünistin adresi haline gelmişti.

Fabrika, “Fabrika kızı” şarkısına da konu olmuştur.