Patronların iktidarı: İşte 16 yılda yasaklanan grevler

Sermaye devletinin iktidarı AKP, İZBAN’da 10 Aralık’tan beri devam eden greve karşı bildik silahını çekip “erteleme” adı altında yasaklama yoluna gitti.

AKP’nin İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Nihat Zeybekci’nin “Bu çile en kısa zamanda bitecek” açıklaması yapmasının ardından gelmesi de dikkat çeken yasaklama kararı, işçilerin talepleri için “patronlarla aramız bozulur” diyen CHP’ye de deyim yerindeyse “nefes aldırdı”.

Öte yandan AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yakın zamanda partisinin il başkanları toplantısında “Bizimle beraber grev denilen olaylar ortadan kalktı. Şimdi grevler yok. Grev olmuyorsa işçinin hakkını veriyorsun, hukukunu gözetiyorsun demektir.” ifadeleriyle işçilerle hem dalga geçercesine hem de göze sokarcasına gösterdiği işçi düşmanlığı, 16 yıllık AKP iktidarının tamamına yayılmış grev yasaklarıyla rüşdünü ispat etmiş bir “tarih”e dayanıyor.

AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından bu yana tam 15 grev (İZBAN grevine gelen yasak ile 16’ya yükseldi) engellendi, bu grevlerin 7 tanesi OHAL’in devam ettiği iki yıllık süreçte yasaklandı. OHAL döneminde çıkarılan 678 sayılı KHK ile grev yasağı kapsamını genişletildi. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 63. maddesinde “Karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikte ise Bakanlar Kurulu bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı altmış gün süre ile erteleyebilir” olarak yer alan grev erteleme koşullarına “büyükşehir belediyelerinin şehir içi toplu taşıma hizmetlerini, bankacılık hizmetlerinde ekonomik veya finansal istikrarı bozucu nitelikte olması” durumu eklendi.

İşte 16 yıllık grev yasakları listesi:

– AKP Hükümetinin yasakladığı ilk grev 1 Temmuz 2003’te Petrol-İş’in örgütlü olduğu Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ’deki grev oldu. Grev Hükümet tarafından yasaklandı.

– Hükümet 8 Aralık 2003’te, Kristal-İş üyesi 5 bin Paşabahçe işçisinin grevini daha başlamadan yasakladı.

– Camda yasağın kalkmasının ardından, Paşabahçe işçileri 30 Ocak 2004 günü greve yeniden başladı. Ancak AKP, grevi ikinci kez yasakladı. Milli güvenliği bozucu gerekçesine genel sağlık gerekçesi de getirildi.

– 21 Mart 2004’te Lastik-İş’in toplu iş sözleşmesi görüşmeleri anlaşmazlıkla sonuçlanınca 20 ayrı fabrikada 5 binin üzerinde işçinin aldığı grev kararı Bakanlar Kurulu tarafından yasaklandı.

– 1 Eylül 2005’te, Türkiye Maden-İş’in örgütlü olduğu Erdemir Madencilik’teki grev de yasaklandı.

– 27 Haziran 2014’te 5 bin 800 işçinin Şişecam’a bağlı 10 cam fabrikasında 8 gündür sürdürdüğü grev, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasaklandı.

– 21 Temmuz 2014’te ise Bakanlar Kurulu, Çöllolar Kömür Sahası işyeri ile Çayırhan Kömür İşletmesinde, Türkiye Maden İşçileri Sendikası tarafından alınan grev kararını, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasakladı.

– 30 Ocak 2015’te Bakanlar Kurulu, Birleşik Metal-İş’in, aralarında Anadolu Isuzu, Demisaş Döküm, Federal Mogul, Sarkuysan ve Türk Prysmian Kablo’nun da olduğu 22 fabrikada ilan uyguladığı grevi yasakladı.

– Hükümet toplu iş görüşmelerinde anlaşmaya varılamaması üzerine Asil Çelik’te ilan edilen grevi yasakladı.

– Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu EMİS’e bağlı işyerlerinde 20 Ocak 2017’de başlayan grev, Erdoğan’ın da imzasının bulunduğu bir kararla ‘milli güvenliği bozucu’ nitelikte olduğu gerekçe gösterilerek yasaklandı.

– 20 Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete yayımlanan kararla, Akbank grevi ‘Ekonomik ve finansal istikrarı bozucu nitelikte’ olduğu gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.

–Şişecam işçilerinin grevi “milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.

-Mefar İlaç’ta Petrol-İş Sendikası’nın grevi yasaklandı.

-26 Ocak’ta MESS kapsamındaki fabrikalarda çalışan 130 bin işçi adına alınan grev kararı, milli güvenliği bozucu olduğu iddiasıyla yasaklandı.

– Petrol-İş üyesi Soda Kromsan işçilerinin Adana ve Mersin’de aldığı grev kararı grevin başlayacağı gün olan 23 Mayıs 2018’de Bakanlar Kurulu kararıyla yasaklandı.

-İzmir Banliyö Taşımacılığı Sistemi Ticaret AŞ’ye (İZBAN) bağlı iş yerlerindeki grev Cumhurbaşkanı kararı ile “şehir içi toplu taşıma hizmetlerini bozucu nitelikte görüldüğünden” 60 gün süreyle ertelendi.

ERTELEME DEĞİL YASAKLAMA

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 63. maddesi “grev ertelemeleri” başlığını taşısa da, aslında bu bir yasaklama anlamına geliyor. Kanuna göre Bakanlar Kurulu grevleri 60 gün süreyle erteliyor. Grevler Bakanlar Kurulu kararıyla durdurulduğunda tarafların anlaşmamaları halinde grevlerin yeniden başlaması yasal olarak olanaklı değil. Bu nedenle 60 gün içinde taraflardan ya anlaşmaları bekleniyor ya da toplu iş sözleşmesi Yüksek Hakem Kurulu tarafından sonuçlandırılıyor. Bu yapılmazsa sendikanın toplu iş sözleşme yetkisi düşüyor. Dolayısıyla yapılan erteleme değil, açıkça grevin yasaklanması anlamını taşıyor.

“BİR TANE FABRİKADA GREV SÖZKONUSU MU?”

OHAL’in devam ettiği 24 Nisan 2018’de partisinin grup toplantısındaki konuşmasında sanayicilere seslenen Erdoğan “Bir tane fabrikada grev söz konusu mu? Böyle bir şeyde anında müdahalemizi yapıyoruz. Ve OHAL anında bir çözüm kaynağı oluyor. Huzurun olduğu bir ortam var, böyle bir ortamda bunlar OHAL’in olmamasını tavsiye ediyorlar. Tezgah bozulacak o yüzden, size biz bu tezgahı bozdurmayız” açıklamasında bulunmuştu.