İşsizlik fonu patronlara teşvik oldu

İşsizlik Sigorta Fonu giderlerinde işsizlik ödeneğinin payı yüzde 18,5 olurken patron teşviklerinin payı yüzde 67 oldu. Yeni karar ile patronlara daha fazla desteğin önü açıldı.

İşsiz kalanlara gelir desteği sağlamak amacıyla 1999 yılında kurulan İşsizlik Sigortası Fonu patronlara destek fonuna dönüştü. 2023 yılında fon giderleri içinde işçilere ödenen işsizlik ödeneğinin payı yüzde 18,5 iken patronlara yapılan desteklerin oranı yüzde 67 oldu.

Şubat sonunda Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre işverenlerin payının daha da artmasının önü açıldı.

Ekonomim’deki habere göre, işsizlik sigortası primi brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Bu ücret üzerinden sigortalı işçiler yüzde 1 sigortalı, patronlar yüzde 2, devlet de yüzde 1 prim ödüyor. Birikimler faizde değerlendirildiği için fonun faiz gelirleri de bulunuyor.

Patronlara toplam 78,5 milyar TL teşvik
Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine göre, 2023 yılında işsizlik fonunun gelirleri 189,9 milyar lira oldu. Bunun 27,4 milyar lirası işçilerden; 54,8 milyarı işverenlerden ve 27,4 milyarı da devlet katkısından geldi. Faiz gelirleri 45 milyar lira olurken diğer gelirler de 35,4 milyar lira olarak gerçekleşti.

Fonun giderleri ise 117,3 milyar lira oldu. Bunun 21,7 milyar lirası işçilere “işsizlik ödeneği” olarak ödendi. 39,9 milyar lira ‘teşvik ve destek ödemeleri’ ve 38,6 milyar lira da ‘işbaşı eğitim programları’ olmak üzere patronlara toplam 78,5 milyar TL teşvik ödendi.

İŞÇİLERİN PAYINDA BELİRGİN DÜŞÜŞ

Böylece 2023 yılında İşsizlik Fonu giderlerinde işsizlik ödeneğinin payı yüzde 18,5 olurken patron teşviklerinin payı yüzde 67 oldu.

2016 yılında fon giderlerinin yüzde 30,5’i işsizlik ödeneğine giderken patronlara yapılan teşviklerin oranı yüzde 20,4 idi.

2017’DEN SONRA PATRONLARIN PAYI ARTTI

2017 yılından sonra fondan patronların aldığı teşviklerin toplamı işsizlik ödeneğinden fazla olmaya başladı. Giderlerin yüzde 33,1’i patronlara teşvik olarak verilirken işçilerin payı yüzde 28,8’de kaldı.

2018’den sonra ise büyük bir değişimle işsizlik fonu patronlara destek fonuna dönüşmeye başladı. Çünkü fonun giderleri içinde patronların payı yüzde 53’e ulaştı; işsizlik ödeneğinin payı ise yüzde 24,7’de kaldı.

Covid-19 salgınında bu oranlar belirgin şekilde düşerken 2021’de işçilerin aldığı pay yüzde 9,5’ta kaldı; patron teşvikleri yüzde 43,2 oldu.

2022’de ise işin seyri iyice değişti. İşsizlik Fonu’nun giderleri 55,6 milyar lira olurken bunun 38,7 milyarı patronlara teşvik olarak dağıtıldı. Böylece patronların payı yüzde 69,7’ye kadar çıkarak rekor kırdı. İşsizlik ödeneğinin payı yüzde 21,9 oldu.

PATRONLAR VERDİKLERİNDEN DAHA FAZLA ALMAYA BAŞLADI

Patronların fona yaptıkları “katkı” ve fondan aldıkları teşvik miktarına bakıldığında 2018’den sonra durum değişiyor. Önceki yıllarda yaptıkları katkıdan daha az teşvik alan patronlar 2018 yılından itibaren fona katkılardan çok daha fazla teşvik almaya başladı.

2023 yılında fona 54,8 milyar lira katkı veren patronlar bunun karşılığında 78,5 milyar lira teşvik aldı.

PATRON 100 VERİP 143 ALDI, İŞÇİ 100 VERİP 79 ALDI

2023 yılında patronlar yaptıkları 100 lira katkı karşılığında 143 lira teşvik aldı. İşçiler ise fona yaptıkları 100 lira karşılığında 79 lira işsizlik ödeneği aldı.

2021 sonunda İşsizlik Fonu’nun menkul kıymet ve nakit varlığı 90,8 milyar lira olurken 2022 sonunda 124,3 milyara ulaştı. 2023 sonunda fonun büyüklüğü 197 milyar olurken Ocak 2024’te 200 milyar lira barajını aşarak 206,8 milyar liraya vardı.